Tất cả phụ nữ đều tụ tập ở sân thượng. Nói chung họ thích ngồi đấy sau bữa ăn trưa, nhưng hôm đó họ ra sân thượng vì một lí do đặc biệt. Ngoài việc tất cả đều cặm cụi, may tã và yếm dãi, hôm nay họ còn nấu mứt theo một cách mới không chế thêm nước mà Agafia Mikhailovna chưa từng biết. Chính Kitty là người du nhập phương pháp mới này, vốn đã được áp dụng ở nhà cha mẹ nàng. Khi được giao làm việc đó, Agafia Mikhailovna đã cho thêm nước vào dâu tây, vì ở gia đình Levin vẫn làm thế, và dĩ nhiên làm thế không phải là dở; nhưng bà ta đã bị bắt quả tang không chịu nghe lời và bây giờ một mẻ mứt phúc bồn tử được làm trước mặt đông đủ mọi người để thuyết phục Agafia Mikhailovna về cách nấu mới rất tốt này.
Agafia Mikhailovna, vẻ phật ý và cáu kỉnh, tóc rối bù, tay áo xắn lên đến khuỷu, đôi cánh tay gầy gò vần chậu mứt trên cái hoả lò nhỏ, đang lầm lầm nhìn món mứt phúc bồn tử, hết lòng cầu mong sau cho nó bết xuống đáy chậu. Phu nhân cảm thấy có lẽ Agafia Mikhailovna cáu với bà vì bà là người chịu trách nhiệm chính, bèn cố giả vờ như đang bận, không chú ý gì đến món phúc bồn tử cả, nhưng vừa nói chuyện con cà con kê, bà vừa liếc mắt theo dõi việc nấu mứt.
- Bao giờ tôi cũng thân hành đi mua được với giá rẻ những áo dài cho bọn đầy tớ gái, - phu nhân nói, - tiếp tục câu chuyện bỏ dở. - Đã đến lúc hớt bọt rồi phải không vú? - bà nói với Agafia Mikhailovna. - Không ai khiến con phải mó tay vào, nóng lắm đấy, - bà vừa nói vừa ngăn Kitty.
- Để tôi làm cho, - Đôly nói và lại gần chậu mứt thận trọng lấy thìa quấy vào nước đường sủi bọt; thỉnh thoảng bà lại rút thìa ra và gỡ cái chất quánh dính quanh thìa bằng cách đập nhẹ vào một cái đĩa đã phủ đầy bọt màu vàng hồng nhạt, từ đó chảy ra một thứ nước ngọt đỏ như máu. "Đến bữa trà, chúng nó sẽ được chén thoả thích", bà thầm nghĩ, vừa nhớ đến các con, vừa hồi tưởng lại khi còn nhỏ, bao giờ bà cũng ngạc nhiên thấy người lớn không thích cái chất ngon nhất là váng bọt.
- Theo ý Xtiva thì cứ đưa tiền cho chúng là hơn cả! - Đôly nói tiếp, trở lại câu chuyện ai nấy đang chú ý - Những món quà tốt nhất cho đầy tớ. Nhưng…
- Tiền ấy à! - cả phu nhân và Kitty đồng thanh thốt lên. Không, mua cho họ cái gì thì họ vẫn cảm động hơn.
- Chẳng hạn như mẹ đây, năm ngoái mẹ mua cho Matriôna Xemionovna nhà ta chiếc áo pôpơlin đấy, - phu nhân nói. - Con nhớ là u ấy đã mặc áo đó vào dịp sinh nhật mẹ. Vải in hoa rất đẹp, giản dị và nhã. Vì mụ ta dùng hàng đó rồi, nếu không mẹ cũng may một chiếc như thế. Đại loại như kiểu áo của Varenca ấy. Thật đẹp mà chả đắt tí nào.
- Có lẽ được rồi đấy, - Đôly vừa nói vừa nghiêng thìa cho nước đường chảy xuống.
- Khi nó đóng cục là vừa chín tới đấy. Cứ để nó sôi thêm tí nữa, Agafia Mikhailovna ạ.
- Dào ôi! Cái lũ ruồi này! - Agafia Mikhailovna càu nhàu nói. Rồi kết quả cũng thế thôi, - bà ta nói.
- Ồ! Con chim xinh quá, đừng làm nó sợ! - Kitty bỗng nói khi thấy một con chim sẻ đến đậu trên lan can, lật ngửa cuống một quả phúc bồn tử lên, rồi bắt đầu mổ.
- Ừ được, nhưng con đừng có đến gần hoả lò quá, - mẹ nàng nói.
- Lại nói về Varenca(1), - Kitty nói tiếng Pháp, thứ tiếng họ thường dùng để Agafya không hiểu được. - Mẹ ạ, chắc mẹ cũng biết hôm nay con chờ đợi một sự quyết định. Mẹ hiểu đó là quyết định gì rồi chứ. Nếu được như vậy thì thật hay quá!
- Cô ấy làm bà mối khá lắm, - Đôly nói. - Cô ấy xử sự thật khôn ngoan, khéo léo…
- Không, mẹ ơi, mẹ nói cho con biết mẹ nghĩ thế nào về chuyện này.
- Con bảo mẹ còn nghĩ thế nào nữa? Ông ta (ông ta đây là Xergei Ivanovich) lúc nào cũng có thể với được những đám xộp nhất nước Nga, và ngay bây giờ, mặc dầu ông ấy không còn trẻ, mẹ cũng biết khối cô sẵn sàng lấy ông ta… Cô ấy thì tốt lắm, nhưng có thể là…
- Mẹ ạ, mẹ nên hiểu là cả ông ấy lẫn cô ta đều không thể mơước gì hơn thế nữa. Trước hết, cô ấy thật dịu dàng, - Kitty vừa nói vừa bẻ gập một ngón tay lại.
- Ông ta mến cô ấy lắm, - Đôly tán thành.
- Lại nữa, cô ấy giữ một địa vị cao trong xã hội, nên không cần gì đến tiền tài và danh giá. Ông ấy chỉ cần một người vợ hiền, xinh đẹp và dịu dàng.
- Ừ, lấy cô này thì có thể yên tâm được, - Đôly nói.
- Sau hết, điều cần thiết là cô ấy phải yêu ông ta… Mà cô quả có yêu ông ta!… Thật tuyệt diệu biết bao! Con tin chắc khi họ ở rừng bước ra là mọi sự xong xuôi cả. Con chỉ cần nhìn mắt họ là biết ngay tức khắc. Con sẽ mừng biết chừng nào! Chị nghĩ sao, chị Đôly?
- Nhưng con đừng có cuống lên thế, con không việc gì phải khích động, - mẹ nàng nói.
- Mẹ ơi, con có khích động gì đâu. Con có cảm tưởng là hôm nay, ông ấy sẽ hỏi cô ta làm vợ.
- Chao! Kì lạ sao, khi có một người đàn ông đến hỏi mình làm vợ… Một cái gì đang ngăn cách tự dưng đổ xuống, Đôly vừa nói vừa mỉm cười, vẻ tư lự; bà hồi tưởng lại quá khứ của mình với Stepan Ackađich.
- Mẹ ơi, trước kia ba hỏi mẹ thế nào?- Kitty đột nhiên hỏi.
- Không có gì là khác thường cả, chuyện rất giản dị thôi, phu nhân đáp, nhưng mặt bà sáng ngời lên, khi nhớ lại chuyện ấy.
- Vâng, nhưng như thế nào kia? Mẹ yêu ba từ trước khi được phép nói chuyện với ba phải không ạ? Kitty cảm thấy đặc biệt thích thú giờ đây Được nói chuyện ngang hàng với mẹ về mọi vấn đề loại này, những vấn đề quan trọng nhất trong đời người đàn bà.
- Tất nhiên rồi. Ba con về thăm nhà mẹ ở thôn quê.
- Nhưng rồi chuyện được giải quyết thế nào, hở mẹ!
- Vậy ra cô tưởng các cô đã phát minh được cái gì mới mẻ hơn à? Chuyện đó bao giờ chả thế, nó được quyết định bằng những cái nhìn, những nụ cười…
- Thật mẹ nói đúng quá, mẹ ạ! Đúng như vậy thật! Những cái nhìn và những nụ cười, - Đôly xác nhận thêm.
- Nhưng ba đã nói với mẹ những gì?
- Thế còn con, Koxtia đã nói với con những gì?
- Anh ấy viết bằng phấn… Thật kì lạ! Sao mà con thấy chuyện đó đã xa xôi thế, - nàng nói.
Và cả ba đều triền miên trong những ý nghĩ chung. Kitty là người đầu tiên phá tan im lặng. Nàng nhớ lại mùa đông cuối cùng trước ngày cưới và mối tình của nàng với Vronxki.
- Chỉ có một trở ngại thôi… đó là mối tình đầu của Varenca, - nàng nói và trở lại câu chuyện này do một liên tưởng tự nhiên. - Tôi muốn nói điều đó với Xergei Ivanovich, chuẩn bị tư tưởng cho ông ta. Đàn ông người nào cũng ghen tuông kinh khủng về quá khứ của chúng ta, - nàng nói thêm.
- Không phải tất cả đâu, - Đôly nói.
- Cô lại đem chú ấy ra mà suy rồi. Chú ấy vẫn còn đau khổ vì nghĩ tới Vronxki. Có đúng thế không?
- Đúng thế, - Kitty đáp và đôi mắt nheo cười, tư lự.
- Nhưng mẹ thấy quá khứ của con chẳng có gì khiến nó phải băn khoăn cả, - phu nhân nói xen vào, cảm thấy việc mình trông nom con cái đang bị chỉ trích. - Bảo là Vronxki đã theo đuổi con, chuyện đó là thường đối với mọi thiếu nữ.
- Chúng con có nói tới chuyện ấy đâu, - Kitty đỏ mặt nói.
- Để yên cho mẹ nói đã, - mẹ nàng tiếp, - chính con đã ngăn không cho mẹ nói chuyện với Vronxki. Con còn nhớ không?
- Chao! Mẹ ơi! - Kitty nói, vẻ đau đớn.
- Thời buổi này, không ai giữ nổi các cô nữa rồi… Nhưng quan hệ của các cô không thể vọt quá một giới hạn nào đó, lẽ ra tôi phải cho triệu hắn ta đến mới đúng. Với lại, nàng tiên của mẹ, con không nên kích động thế. Mẹ xin con nên nhớ lấy điều đó, phải bình tĩnh lại.
- Nhưng con vẫn hoàn toàn bình tĩnh, thưa mẹ.
- May thay cho Kitty là có Anna chen vào và cũng bất hạnh thay cho cô ta! - Đôly nói. - Thay bậc đổi ngôi tất cả, - bà ta nói tiếp, - kinh ngạc vì ý nghĩ đó. Dạo ấy, Anna sung sướng bao nhiêu, thì Kitty tự cho mình là khổ sở bấy nhiêu. Bây giờ thì hoàn toàn ngược lại! Tôi vẫn nghĩ đến cô ta luôn.
- Hoài hơi mà nghĩ đến nó! Còn nghĩ tới con người xấu xa ấy, cái đồ phụ nữ vô lương tâm ấy làm gì! - bà mẹ nói, vẫn không thể nguôi được vì nỗi Kitty đã lấy Levin chứ không phải Vronxki.
- Thôi, đừng nói chuyện ấy nữa, - Kitty sốt ruột nói, - tôi không hề nghĩ và cũng không muốn nghĩ tới chuyện đó… - nàng nhắc lại, lắng tai nghe tiếng chân quen thuộc của chồng đang bước lên cầu thang sân thượng.
- Em không muốn nghĩ tới chuyện gì kia? - Levin bước ra sân thượng và hỏi vợ.
Nhưng không ai trả lời và chàng cũng không nhắc lại câu hỏi.
- Tôi xin lỗi đã đột nhập vào thế giới phụ nữ của các bà, chàng nói và đưa mắt nhìn mọi người, vẻ không bằng lòng. Chàng hiểu họ không thể tiếp tục câu chuyện kia trước mặt mình.
Trong giây lát, chàng cảm thấy mình cũng đồng tình với Agafia Mikhailovna đang bực bội vì phải làm món mứt phúc bồn tử không trộn nước và phải chịu sự áp chế ngoại lai của họ nhà Trerbaxki. Tuy nhiên chàng vẫn mỉm cười và lại gần Kitty.
- Thế nào? - chàng hỏi và nhìn vợ với cái vẻ thăm nom mà hiện giờ ai nấy đều tỏ ra mỗi khi nói với nàng.
- Em khoẻ lắm, - Kitty mỉm cười nói.
- Thế còn khoản xe tải của anh?
- Nó chở nặng hơn xe têlegơ gấp ba lần. Ta đi đón bọn trẻ nhé? Anh sai thắng ngựa rồi.
- Thế nào, anh định đưa Kitty đi xe ghế gỗ à, - phu nhân hỏi chàng, giọng trách móc.
- Con sẽ cho ngựa đi bước một, thưa phu nhân.
Levin không bao giờ gọi phu nhân bằng mẹ(2) như các chàng rể thường gọi và bà nhạc lấy thế làm mếch lòng. Tuy yêu mến và kính trọng phu nhân, chàng vẫn không thể quyết định gọi bà như vậy vì cho rằng làm thế sẽ xúc phạm đến hương hồn mẹ chàng.
- Mẹ đi với chúng con, mẹ nhé, - Kitty nói.
- Mẹ không muốn nhìn thấy những trò dại dột của các con.
- Thôi, con đi bộ vậy. Như thế sẽ tốt hơn cho con. Kitty đứng dậy, đến bên chồng và khoác tay chàng.
- Đi bộ thì tốt, nếu không quá sức, - phu nhân nói.
- Thế nào, Agafia Mikhailovna, mứt chín tới chưa? - Levin nói và mỉm cười với Agafia Mikhailovna, muốn cho bà ta tươi tỉnh lên. Cách làm mới có gì tốt hơn không?
- Hình như có. Nhưng theo tôi, mứt chín quá đấy.
- Thế thì càng tốt, Agafia Mikhailovna ạ; ít ra, cũng không mau hỏng: đá nhà mình chảy hết rồi, chả còn gì để ướp nữa - Kitty nói, nàng đoán ngay được ý chồng và nói với bà già cũng với vẻ trìu mến như vậy. - Còn món dưa góp của u thì mẹ tôi nói cụ chưa bao giờ được ăn ngón đến thế, - nàng nói thêm, mỉm cười với bà già và sửa lại khăn quàng cho bà ta.
Agafia Mikhailovna bực bội nhìn Kitty.
- Mợ đừng có an ủi tôi. Tôi chỉ cần thấy mợ đứng với cậu ấy là tôi bằng lòng rồi, - bà ta nói và cách nói thô kệch tiếng "cậu ấy" làm Kitty cảm động.
- U đi hái nấm với chúng tôi đi; chúng tôi sẽ chỉ chỗ tốt cho.
Agafia Mikhailovna mỉm cười và lắc đầu, vẻ như nói "Nếu cáu được với cô cậu thì tôi đã hả dạ, nhưng thật không thể nào cáu nổi".
- U cứ nghe theo lời tôi, - phu nhân nói:
- U cứ lấy mảnh giấy tròn tẩm rượu rum phủ lên mỗi chậu, và không cần ướp đá, mứt cũng không thối được.
Chú thích:
(1) A propos de Varenka (tiếng Pháp trong nguyên bản)
(2) Maman (tiếng Pháp trong nguyên bản)