Emma không muốn bỏ qua cho Jane, nhưng anh Knightley – cũng có mặt trong buổi tụ họp – không nhận ra sự trêu ngươi hoặc bất mãn nào, mà chỉ thấy mỗi bên đều thể hiện phép lịch sự, thế nên sáng hôm sau, khi anh trở lại Hartfield để làm việc với ông Woodhouse, anh kể lại tất cả, không nói thẳng thắn như khi ông đi ra khỏi phòng, nhưng cũng nói khá dễ hiểu , vừa đủ cho Emma nắm bắt hết. Anh vẫn thường nghĩ cô công tâm với Jane, nên bây giờ muốn phân định lại.

Sau khi ông Woodhouse và anh thu xếp công việc xong, anh bắt đầu :

Một buổi tối rất dễ chịu, dễ chịu một cách đặc biệt. Emma và cô Fairfax chơi nhạc rất hay. Bác ạ, không gì thích thú bằng cả buổi tối ngồi thoải mái bên hai cô gái trẻ như thế, có lúc nghe nhạc, có lúc chuyện trò. Emma à, anh tin cô Fairfax cũng thấy thích. Em đã làm được tất cả . Anh vui mà thấy em bắt cô ấy chơi nhạc nhiều, vì bên nhà bà ngoại cô không có đàn thì hẳn cô ấy thích đàn thật nhiều nơi khác.

Emma mỉm cười :

Em vui được anh tán thưởng, nhưng em mong mình ít sơ suất khi tiếp khách ở Hartfield.

Ong bố nói ngay :

Không, con yêu ạ. Bố không nghĩ thế. Không có ai ân cần và lịch sự bằng phân nửa như con. Chỉ có điều, con quá ân cần. Món bánh nướng mật ấy, nếu mời khách một vòng thôi thì bố nghĩ là đủ.

Anh Knightley cất tiếng hầu như cùng một lúc :

Không, em à, em không sơ suất về tư cách hoặc nhận thức. Anh nghĩ em hiểu anh nói gì.

Một tia nhìn tinh quái nói " Em hiểu anh khá rõ ", nhưng cô chỉ nói :

Cô Fairfax tỏ ra khá giữ kẽ.

Anh vẫn bảo em cô ấy là thế - giữ kẽ chút đỉnh, nhưng chẳng bao lâu em sẽ vượt qua phần giữ kẽ của cô ấy, tất cả do thiếu tự tin. Ta nên tôn trọng sự kín đáo.

Anh nghĩ cô ấy thiếu tự tin. Em không nhận ra điều này.

Anh kéo chiếc ghế đến gần cô hơn :

Emma thân yêu, anh mong em sẽ không nói là em không vui với buổi tối hôm qua.

Oi chao ! Em không nói thế, em hài lòng vì mình đã có hỏi đi hỏi lại mà chỉ nhận được thông tin rất ít.

Anh chỉ đáp :

Anh lấy làm thất vọng.

Ông Woodhouse nhỏ nhẹ nói :

Tôi nghĩ mọi người đã có buổi tối vui vẻ. Tôi thấy vui. Có lúc tôi thấy lò sưởi quá nóng, nhưng rồi tôi xê dịch chiếc ghế một chút, chỉ một chút thôi, rồi tôi không còn khó chịu nữa. Lúc nào cũng thế, chị Bates nói chuyện huyên thuyên rất vui, tuy rằng chị nói quá nhanh. Tuy nhiên, chị là người dễ mến, bà Bates cũng dễ mến theo cách khác. Tôi mến các bạn già, riêng cô Jane Fairfax là mẫu thiếu nữ rất đẹp, đúng là một thiếu nữ rất xinh và có tư cách tốt . Anh Knightley ạ, cô ấy hẳn lấy làm vui trong buổi tối vì đã có Emma.

Đúng thế, bác ạ. Emma cũng vui vì đã có cô Fairfax .

Emma nhận ra anh đang âu lo và muốn xoa dịu, ít nhất là vào lúc này, nên cô nói với lòng thành thực mà không ai chối cãi được.

Cô ấy là mẫu người mà ai cũng để mắt đến . Em luôn ngắm cô ấy mà ngưỡng mộ, và trong thâm tâm em cảm thương cho cô.

Anh Knightley lộ vẻ như thể anh hài lòng hơn là ngôn từ có thể diễn tả. Trước khi anh có thể cất lời, ông Woodhouse, vốn vẫn nghĩ đến nhà Bates, nói :

, không dính mỡ và không nướng – vì không ai có dạ dày thích hợp cho món thịt nướng – bố nghĩ ta nên biếu họ một chân giò. Con có nghĩ thế không ?

Bố yêu ạ, con gửi cả một cái đùi. Con biết ý bố muốn thế. Một cái đùi muối, rất ngon, còn thịt thăn sẽ được cắt theo đúng cách họ thích.

Đúng thế con ạ, rất đúng. Trước đây bố đã không nghĩ ra, nhưng đấy là cách tốt nhất. Không nên muối quá mặn, nhưng mà, nếu không muối quá mặn và không nấu kỹ theo các Serle nấu cho ta để dùng với một ít củ cải luộc, thêm ít cà rốt thì bố nghĩ sẽ không tốt cho sức khoẻ.

Anh Knightley nói :

Emma, anh báo cho em một tin. Em thích tin tức, và anh vừa nhận được một tin mà anh nghĩ em sẽ quan tâm.

Tin tức ! À vâng, lúc nào em cũng muốn nghe tin tức sốt dẻo. Chuyện gì ? Tại sao anh cười mỉm như thế ? Anh nghe ở đâu ? Ở Randalls hở ?

Không, không phải ở Randalls, anh đã không đi đến Randalls…

Anh chỉ kịp nói đến đây thì cánh cửa mở, chị Bates và cô Fairfax bước vào. Có nhiều lời cám ơn và nhiều tin tức, nên chị Bates không biết nói phía nào cho nhanh nhất. Anh Knightley thấy rằng mình đã mất cơ hội và rằng anh không yên tâm khi chưa nói hết.

Ôi giao ! Ông ạ, sáng nay ông khoẻ chứ ? Cô Woodhouse thân mến, tôi rất cảm kích. Một chân giò ngon như thế ! cô rộng rãi quá ! Cô có nghe tin gì chưa ? Anh Elton sắp kết hôn.

Emma đã không có thời giờ mà nghĩ đến anh Elton, và cô hoàn toàn ngạc nhiên thấy mình không khỏi giật mình một chút và đỏ mặt một chút khi nghe tin.

Với nụ cười mỉm ngụ ý mình đã biết chắc, anh Knightley nói :

Đấy là tin tức của anh. Anh nghĩ em muốn biết .

Chị Bates thốt lên :

Nhưng anh nghe ở đâu ? Anh Knightley, anh có thể nghe được ở đâu chứ ? Chi là vì năm phút trước tôi nhận được thư của bà Cole – không, không thể nào quá năm phút, hoặc ít nhất quá mười phút – vì tôi vừa đội mũ và mặc áo len chuẩn bị đi ra ngoài, tôi vừa đi xg nhà để bàn lại với Patty về miếng thịt lợn, Jane đang đứng ở hành lang – phải thế không Jane ? Vì mẹ tôi e chúng tôi không có cái chum to để muối miếng thịt. Thế là tôi nói để tôi đi xuống nhà tìm, và Jane nói " Để cháu đi tìm được không ? Vì cháu nghĩ dì bị cảm, còn Patty đang lau nhà bếp ". Tôi nói " À, trời ơi " rồi đúng lúc ấy người đưa thư đến . Một cô Hawkins nào đó – tôi chỉ biết có thế. Một cô sống Hawkins sống ở Bath. Nhưng, anh Knightley ạ, làm thế nào anh có thể nghe được tin này ? Bởi vì đúng lúc ông Cole báo tin cho bà Cole, bà biên thư ngay cho tôi . Một cô Hawkins…

Tôi vừa có công việc với ông Cole một tiếng rưỡi trước . Ông ấy vừa đọc thư của Elton thì tôi đến , và ông đưa cho tôi xem ngay.

A ra thế. Tôi nghĩ không có tin nào vui hơn.

Rồi chị Bates nói với ông Woodhouse :

Ong ạ, ông thật là rộng lượng. Mẹ tôi gửi lời cám ơn và thăm hỏi, xin cảm ơn nghìn lần, và nói ông thật sự làm cho bà cảm động.

Ông Woodhouse nói :

Chúng tôi xem thịt lợn Hartfield đúng là ngon hơn thịt lợn nơi khác, đến nỗi Emma và tôi rất lấy làm vui mà…

Ôi giao ! Ông ạ, như mẹ tôi nói , những người láng giềng của chúng tôi quá tử tế đối với chúng tôi . Những người nghèo khó như chúng tôi nhận được mọi thứ mà chúng tôi cần. Chúng tôi có thể nói rất đúng rằng " Số mệnh chúng tôi được định đoạt do di sản to tát ". À, anh Knightley, thế là anh thật sự đọc được lá thư, à…

Emma chen vào khi có cơ hội :

Anh Elton kết hôn ! mọi người sẽ mừng cho anh ấy .

Ông Woodhouse nhận xét :

Anh ấy còn quá trẻ mà đã lo yên phận. Đáng lẽ anh ấy không nên vội. Tôi thấy anh có vẻ khá về vật chất. Chúng tôi lúc nào cũng vui được gặp anh ở Hartfield.

Chị Bate vui vẻ nói :

Một người láng giềng mới cho tất cả chúng ta , cô Woodhouse ạ ! Mẹ tôi rất vui. Bà nói mình không chịu được khi tư dinh cha xứ cũ kỹ tội nghiệp không có bà chủ. Đúng là tin thật vui. Jane, cháu chưa từng gặp anh Elton ! không lạ gì mà cháu hiếu kỳ muốn gặp anh ấy .

Jane không có vẻ ngạc nhiên nhiều. Cô đáp :

Đúng, cháu chưa từng gặp anh Elton. Anh ấy …có cao ráo không ?

Emma thốt lên :

Ai sẽ trả lời câu hỏi này ? Bố tôi sẽ nói " có ", anh Knightley nói " không ", còn chị Bates và tôi nói anh vừa tầm thước. Cô Fairfax ạ, sau khi cô đã ở đây ít lâu, cô sẽ hiểu rằng anh Elton là mẫu người toàn vẹn ở Highbury, cả về thể chất và trí óc.

Rất đúng, cô Woodhouse ạ, rồi nó sẽ thấy . Anh ấy là một thanh niên khá nhất. Nhưng cháu Jane thân yêu ạ, nếu cháu còn nhớ, hôm qua dì bảo cháu là anh ấy cao ngang bằng ông Perry. Tôi dám nói cô Hawkins là phụ nữ rất khá. Anh ấy quan tâm đến mẹ tôi – muốn bà ngồi ở hàng ghế danh dự trong nhà thờ để nghe cho được rõ vì bà hơi lãng tai, cô biết mà – không nặng lắm , nhưng bà nghe không kịp. Jane bảo Đại tá Campbell cũng bị lãng tai một chút. Ông ấy nghĩ nên tắm thì có lợi – tắm nước nóng – nhưng cháu nó nói không giúp ích gì cả. Quý vị biết không , Đại tá Campbell như là thiên thần đối với chúng tôi . Còn anh Dixon có vẻ như là thanh niên rất cuốn hút, xứng đáng làm rể của ông . Khi những người tốt gặp nhau thì được hưởng hạnh phúc – luôn như thế . Giờ đây là anh Elton và cô Hawkins, rồi có vợ chồng Cole, đều là người tốt , rồi vợ chồng Perry.

Bà quay sang ông Woodhouse :

Tôi nghĩ không có cặp vợ chồng nào hạnh phúc hơn ông bà Perry, ông ạ. Tôi nghĩ ít nơi nào có cộng đồng như ở Highbury. Tôi luôn nói rằng chúng tôi được ơn phước nhờ có láng giềng ở đây . Ông quý mến ạ, nếu tôi có một thứ mà mẹ tôi thích hơn thì đấy là thịt lợn – món thịt thăn nướng…

Emma chen vào :

Về việc cô Hawkins là ai, là người như thế nào, hoặc anh ấy đã quen biết cô ấy bao lâu, thì ta không biết gì cả. Có vẻ như họ quen nhau chưa lâu. Anh ấy chỉ mới đi được bốn tuần.

Không ai biết gì để nói . Sau một ít ngạc nhiên, Emma nói :

Cô Fairfax, cô vẫn im lặng, nhưng tôi nghĩ cô quan tâm. Gần đây cô đã nghe và thấy nhiều điều về những người vốn có liên quan đến cô Campbell, chúng tôi không tin cô quan tâm đến anh Elton và cô Hawkins.

Jane đáp :

Khi tôi đã gặp anh Elton, hẳn tôi sẽ quan tâm. Tôi cần có điều kiện đó. Còn về cô Campbell sau khi đã kết hôn được nhiều tháng, cảm tưởng của tôi không còn mới mẻ nữa .

Chị Bates nói :

Vâng, anh ấy chỉ mới đi được bốn tuần như cô nhận xét, cô Woodhouse ạ, hôm qua là được bốn tuần – một cô Hawkins ! – Tôi vẫn nghĩ đó sẽ là một cô nào đấy chung quanh đây , không phải là tôi từng…Bà Cole có lần thầm thì với tôi , nhưng tôi lập tức nói " Không, anh Elton là thanh niên sáng giá…nhưng ! " Tóm lại, tôi không lanh lợi với những khám phá ấy . Tôi không muốn giả vờ. Tôi chỉ thấy những gì xảy ra trước mắt . Cùng lúc,ở không ai có thể băn khoăn liệu anh Elton có khao khát hay không . Cô Woodhouse để cho tôi nói thoải mái ,thật là vui. Cô ấy biết tôi không xúc phạm ai. Cô Smith có khoẻ không ? Bây giờ cô ấy hẳn đã khá bình phục. Gần đây cô có tin gì về bà John Knightley không ? Ôi chao ! Đám trẻ dễ thương ấy . Jane, cháu có biết dì luôn mến anh Dixon như anh John Knightley không ? Ý dì nói là về thể chất – cao ráo, với dáng vẻ như thế - và không ba hoa lắm .

Dì ạ, hơi sai rồi , không phải thế đâu .

Kỳ thật ! nhưng thoạt đâu không bao giờ ai biết rõ về ai được . Người ta cứ có tiên kiến rồi mang mãi trong đầu, ý cháu nói là anh Dixon không đẹp trai hở ?

Đẹp trai ! Ôi dào ! không – không đẹp trai tí nào, cháu đã nói là anh ấy trông thô kệch.

Trời đất ! cháu đã nói rằng cô Campbell không cho anh ấy là thô kệch, và rằng …

Ôi chao ! Về phía cháu, nhận xét của cháu không có giá trị gì cả. Nếu cháu có quan tâm, cháu luôn nghĩ một người trông được . Nhưng cháu chỉ cho ý kiến chung chung khi cháu nói anh ấy thô kệch.

A cháu Jane yêu, dì nghĩ chúng ta nên ra về. Thời tiết trông không được tốt . Bà ngoại sẽ lo lắng . Cô Woodhouse thân yêu, cô đã gia ơn, nhưng chúng tôi buộc phải về. Đấy thật là một tin vui. Tôi sẽ đi ngang qua nhà bà Cole, nhưng tôi sẽ ghé qua không quá ba phút, còn Jane, cháu nên đi về nhà ngay, dì không muốn cháu đi trong mưa! Chúng tôi nghĩ con bé đã phục hồi ở Highbury. Cảm ơn quý vị, cảm ơn rất nhiều. Tôi sẽ không ghé qua nhà bà Goddard vì tôi nghĩ bà ấy không màng gì khác hơn là thịt lợn luộc khi chúng tôi ướp cái chân giò thì đấy là việc khác . Ông ạ, xin chào ông . Ô, anh Knightley cũng định đi à? Thế là tốt! tôi tin nếu Jane bị mệt, anh sẽ tử tế mà giúp cho cô ấy đi nương theo anh – anh Elton và cô Hawkins! – Xin từ giã quý vị.

Còn lại hai bố con nhưng ông chỉ chú ý đến Emma phân nửa trong khi than van giới trẻ kết hôn quá vộii như thế mà còn kết hôn với người lạ, còn nửa kia Emma có thể nói lên quan điểm của mình. Đối với cô, đấy là một tin vừa buồn cười vừa rất vui, để minh chứng là anh Elton đã không buồn khổ lâu. Nhưng cô lấy làm tiếc cho Harriet, cô bé hẳn cảm thấy buồn. Cô chỉ mong tránh cú sốc cho cô bé khi thình lình nghe tin từ người khác, thế nên cô muốn tự mình báo tin trước . Bây giờ , có thể cô bé đang trên đường đến đây. Khi trời bắt đầu đổ mưa, nếu cô bé gặp chị Bates trên đường! Emma đóan thời tiết hẳn phải lưu cô ở lại nhà bà Goddard, thế là tin tức chắc chắn sẽ lan truyền đến cô bé trong khi không kịp chuẩn bị tinh thần.

Cơn mưa nặng hạt nhưng dứt nhanh. Năm phút sau, Harriet đến, chỉ với dáng vẻ nóng vội, xúc động từ con tim nặng trĩu. Cô thốt lên ngay với tất cả vẻ hoang mang:

Ôi! Chị Woodhouse, chị nghĩ chuyện gì đã xảy ra?

Vì đòn đau đã giáng xuống cô bé, bây giờ Emma cảm thấy chỉ có thể tỏ lòng ân cần hay nhất bằng cách lắng nghe. Không bị ngăn chặn, Harriet kể lại. Nửa giờ trước khi cô ra khỏi nhà bà Goddard – cô đã e trời sẽ mưa, cô đã e trời sắp mưa bất kỳ lúc nào, nhưng cô nghĩ có thể đến Hartfield kịp thời. Cô cố đi nhanh, nhưng rồi khi đi ngang qua nhà một phụ nữ trẻ đang may chiếc áo maxi cho mình, cô nghĩ nên ghé qua để xem công việc như thế nào. Dù chỉ lưu lại phút chốc, sau khi cô bước ra trời bắt đầu đổ mưa. Cô không biết phải làm gì, thế là cô cố chạy càng nhanh càng tốt đến trú mưa ở cửa hàng bán vải và kim chỉ Ford's. Khoảng mười phút sau, thình lình có người bước vào – thật là lạ kỳ - đấy là Elizabeth Martin và người anh!

Chị Woodhouse thân yêu ạ, thử nghĩ xem! Em nghĩ mình sắp ngất đi. Em không biết phải làm gì. Em đang ngồi kế cánh cửa, Elizabeth trông thấy em ngay nhưng anh ấy không thấy vì đang loay hoay với cây dù. Em tin chắc cô ấy thấy em, nhưng cô ấy lại nhìn đi nơi khác và ra vẻ không nhận ra em. Hai người đi về cuối cửa hàng, và em vẫn ngồi kế cánh cửa. Ối giời! Em khổ quá! Em tin mặt mình đang trắng bệch như chiếc áo maxi của ma. Chị biết không, em không thể đi ra vì trời đang mưa, em mong mình không hiện diện ở đó mà ở bất kỳ nơi nào khác.

Ôi trời! Chị Woodhouse ạ, cuối cùng em mường tượng anh ấy nhìn quanh và trông thấy em, bởi thay vì tiếp tục việc mua sắm, hai người bắt đầu thầm thì với nhau. Em tin là họ đang nói về em, em đoán anh đang thuyết phục cô ấy đến nói chuyện với em (chị Woodhouse, chị nghĩ có đúng không?) – vì cô ấy bước đến gặp em, hỏi thăm em, sẵn sàng bắt tay em nếu em chấp nhận. Cử chỉ cô ấy khác lạ so với lúc trước, em có thể thấy cô đã thay đổi nhưng xem dường cô cố tỏ ra thân thiện. Chúng em bắt tay nhau rồi đứng trò chuyện với nhau một lúc, nhưng em không còn biết nói gì – em đang bối rối quá ! em nhớ cô ấy nói lấy làm tiếc bây giờ chúng em không còn gặp lại nhau – em nghĩ cô ấy quá tốt bụng! chị Woodhouse thân yêu ạ, em thật khổ!

"Vào lúc ấy, mưa bắt đầu nhẹ hạt, em nghĩ không gì có thể lưu em lại và rồi – chị nghĩ xem! – anh ấy cũng bước về phía em – chầm chậm, như thể anh ấy không biết phải làm gì. Rồi anh ấy đến hỏi han và em trả lời . Em đứng trong một chốc, thấy khổ sở hết sức, chị biết đấy. Không ai hiểu được là thế nào. Thế là em đi, nhưng chỉ vừa được dăm bảy bước thì anh ấy bước theo, chỉ để nói nếu em đi Hartfield, anh ấy nghĩ em nên đi vòng qua chuồng ngựa bà Cole vì đường thẳng đã bị sũng nước mưa. Trời ơi ! Em thấy như chết mất ! em mang ơn anh ấy nhiều. Rồi anh trở lại với Elizabeth, và em đi vòng qua chuồng ngựa, em nghĩ thế, nhưng em không rõ mình đang ở đâu.

"Ôi! Chị Woodhouse, em thà làm việc gì đấy chứ không để xảy ra chuyện này. Tuy nhiên, chị biết không, em thoả nguyện khi thấy anh ấy tỏ ra dễ chịu như thế và tử tế như thế. Và còn Elizabeth nữa. Ôi! Chị Woodhouse, hãy nói với em và giúp em hoàn hồn".

Thật lòng Emma muốn làm thế, nhưng lúc này không biết nói sao. Cô bé phải ngưng lại mà suy nghĩ. Cô bé không thoải mái lắm. Thái độ của anh trai trẻ và của em gái anh xem dường là do tình cảm đích thực, và Emma chỉ thương hại họ. Như Harriet mô tả, có sự pha trộn đáng quan tâm giữa tình cảm bị sứt mẻ và nét tinh tế thực sự trong hành vi của họ. Nhưng trước đây cô bé đã tin họ là những người có thiện ý, sáng giá, sự khác biệt làm được gì trong mối quan hệ không hay này? Xốn xang là chuyện điên rồ. Dĩ nhiên là anh ta thấy tiếc khi mất cô bé – tất cả họ hẳn phải tiếc. Tham vọng và tình yêu có lẽ đã lịm chết. Họ hẳn đã hy vọng nâng vị thế lên quqa mối quen biết với Harriet. Hơn nữa, lời kể của Harriet có giá trị gì? Thoả nguyện một cách dễ dàng như thế, nhận thức ít ỏi như thế , lời khen của cô bé chỉ ra điều gì?

Emma cố gắng giúp cô bé cảm thấy thoải mái bằng cách cho rằng tất cả mọi chuyện xảy ra đều là vụn vặt, không đáng để tâm đến. Cô nói:

Có thể lúc này em cảm thấy khổ sở, nhưng em đã xử sự rất hay. Chuyện đã qua rồi, và có thể không bao giờ xảy ra nữa, sẽ không bao giờ . Vì thế, em không nên nghĩ ngợi thêm.

Harriet nói:

Chị nói đúng. Em sẽ không nghĩ ngợi nữa.

Nhưng cô bé vẫn còn nói tiếp về chuyện này – cho đến khi không còn gì để nói thêm.

Cuối cùng để giúp gạt nhà Martin ra khỏi đầu óc cô bé, Emma phải vội báo tin, mà cô chủ định nói với sự thận trọng dịu dàng, không biết được Harriet tội nghiệp sẽ cảm thấy vui hay tức giận, xấu hổ hay buồn cười, cho thấy anh Elton quan trọng như thế nào đối với cô bé.

Tuy nhiên, tình cảm đối với anh dần dần sống lại. Dù cô bé không xúc động mạnh như khi nghe tin này vào ngày hôm qua hoặc một giờ trước, nhưng chẳng bao lâu cô tỏ ra quan tâm. Khi Emma nói xong, cô bé nói về tất cả cảm nghĩ hiếu kỳ, băn khoăn và tiếc nuối, đau đớn và vui sướng về cô Hawkins may mắn, nhà Martin bị hạ thấp trong tâm trí cô bé.

Emma khá vui khi biết đã có cuộc gặp gỡ ấy, vì tránh được cú sốc đầu tiên mà không để lại hậu quả đáng ngại. Do bây giờ Harriet đã khỏi bệnh, nhà Martin không thể gặp mặt cô bé một cách dễ dàng, trong khi trước giờ họ không can đảm hoặc hạ mình mà đến gặp, vì từ lúc cô khước từ lời cầu hôn của ông anh, các cô em không bao giờ đến nhà bà Goddard nữa. Mười hai tháng có thể trôi qua mà họ không đụng đầu nhau, dù là do cần thiết hoặc do lời mời.