Khi người ở phòng thí nghiệm nguyên tử đang sứt đầu mẻ trán, cảm thấy tiền đồ vô vọng, thì phòng thí nghiệm bên cạnh đã đưa ra tận hai giả thuyết.
Một là thuyết “Duy trì khối lượng của ngôi sao lạnh chống lại lực hấp dẫn của chính nó” của Chandra;
Hai là thuyết “Sao đặc có thể tồn tại” của Từ Thiếu Khiêm.
Khi Từ Thiếu Khiêm đã tiến vào trạng thái sáng tác luận văn, thì từ có thể mô tả anh chỉ còn lại hai chữ “đam mê”. Nhìn một giáo sư trẻ tuổi đẹp trai ngày càng tàn tạ, không chỉ các nữ sinh đau lòng mà đến cả Chandra cũng rất lo lắng.
Vì thế mà không dưới một lần anh ta nói bóng gió với Sở Vọng: “Không phải em cũng biết sửa luận văn à? Hay là để anh phụ em phần tính toán, còn em giúp Prof. Tusi sửa bản thảo đi?”
Sở Vọng ngẩng đầu lên từ đống giấy nháp đầy bàn, nhìn Chandra rồi ngoái đầu nhìn Lương Chương đang vò đầu bứt tai, cô khẽ lắc đầu. Bụng nghĩ: Cùng là người lớn da ngăm mắt to, nhưng anh Chandra đây đã biết phải chăm sóc lãnh đạo, còn anh thì sao hả! Mỹ nhân ở ngay bên cạnh mà trong mắt anh chỉ biết có mỗi khoa học!
Khác biệt giữa người và người thực quá to lớn!
Vào một buổi chiều ngày thứ 6 nào đó, Từ Thiếu Khiêm cầm một xấp giấy nháp trong tay, gõ cửa phòng nghiên cứu nguyên tử, áy náy nói với Sở Vọng: “Em có thể kiểm tra giúp tôi cái này được không? Gần đây vợ tôi bị bệnh nặng, tối nay phải về với cô ấy.”
Sở Vọng gật đầu, bước nhanh đến nhận lấy xấp giấy, “Cho em gửi lời hỏi thăm sức khỏe đến cô ạ.”
Từ Thiếu Khiêm mệt mỏi khoát tay, xoay người đi ra hành lang.
Sở Vọng trải giấy lên bàn. Đọc xong phần tóm tắt, cô không bật cười đầy yên tâm: về mặt nào đó mà nói, Từ Thiếu Khiêm cũng là một thiên tài bị vốn quốc gia giới hạn, bị thời đại kìm hãm.
Cho đến ngày sau khi dụng cụ thiên văn được đưa vào nước, những giả thuyết và luận chứng của anh sẽ nhanh hơn bất cứ người cùng thời đại nào!
Cô kìm nén kích động đọc tiếp, càng đọc càng muốn cười to.
Lương Chương đứng bên ngạc nhiên hỏi: “Có chuyện gì thế? Đọc luận văn mà cũng có thể cười tươi vậy à?”
Anh cũng thò đầu đến xem tiêu đề và nội dung tóm tắt trong bài luận văn. Nhìn một lúc thì bất chợt ơ lên, “Vì sao bài luận văn đầu tiên cậu ta viết lại là sao đặc?”
Sở Vọng nghe thấy anh ta nói thế thì lấy làm lạ, hỏi ngược lại: “Không phải đã chia ngành rồi à? Không phải vật lý thiên văn thì còn gì nữa?”
Lương Chương cau mày trầm ngâm, sau đó nói, “Thời gian trước cậu ta khóa cửa vùi mình trong phòng tính toán. Lúc tôi sửa bản nháp cho cậu ta, tình cờ thấy cậu ta đã gần như đưa ra kết luận về vật lý hạt nhân rồi. Tuy cậu ta vo tròn ném vào thùng rác, nhưng tôi thấy tiếc nên lấy về bỏ vào túi tài liệu rồi.”
Sở Vọng nhướn mày: “Nói về gì?”
Dừng một lúc, Lương Chương ngoắc tay với Sở Vọng, tỏ ý cô theo mình đến văn phòng của Từ Thiếu Khiêm ở bên cạnh.
Từ Thiếu Khiêm luôn là người về muộn nhất. Chiều thứ 6, các thành viên khác trong phòng thí nghiệm lục tục ra về, nay chỉ còn lại mỗi Chandra. Khi Sở Vọng và Lương Chương đến thì anh ta cũng đang dọn dẹp chuẩn bị về.
Ba người mặt đối mặt, Lương Chương đi thẳng đến tủ tài liệu phía sau bàn làm việc của Từ Thiếu Khiêm, lục tìm lấy ra một túi tài liệu.
Sở Vọng: “… Tự tiện tìm đồ của thầy ấy như vậy có ổn không?”
Lương Chương: “Đồ của cậu ta trước giờ đều do tôi sửa soạn, đây cũng là quy định mấy năm nay giữa hai người bọn tôi. Có gì tò mò à?”
Có lẽ Chandra cũng đã biết đến thói quen này của Từ Thiếu Khiêm, nên anh ta cũng không thấy lạ, chỉ ném chiếc ví tiền da bò cho Lương Chương, nói, “Giáo sư để quên ở văn phòng, Dr. Leung trả lại thầy ấy giúp em.”
Lương Chương kích động lôi một tờ giấy nháp nhăn nhúm trong túi tài liệu ra, lật từng tờ từng tờ một trong đống giấy lộn xộn, không chú ý người ngoài nói gì. Sở Vọng cười áy náy với Chandra, Chandra cũng không để bụng, mỉm cười chúc “cuối tuần vui vẻ” rồi khép cửa lại rời đi.
Lương Chương tìm một lúc lâu, cuối cùng cũng lấy ra một trang, vỗ trước mặt Sở Vọng, dõng dạc nói: “Em xem đi!”
Trên tờ giấy nháp đó là một dãy các con số lung tung, cuối tờ giấy đề ba chữ chất lượng kém. Mấy con số được vòng lại, bên cạnh chú thích: chia thành các phần tử nhẹ hơn thay vì tạo ra các phần tử nặng hơn. Vì chất lượng của quá trình phản ứng không được bảo tồn nên luôn cho ra chất lượng kém.
Phía sau những câu này được đánh dấu hỏi. Có một mũi tên bên cạnh, ở cuối mũi tên đánh dấu một ký tự: C.
Đầu Sở Vọng nổ ầm, ngay lập tức cô hiểu đã có chuyện gì xảy ra.
Mấy tháng trước khi khóa cửa nhốt mình trong văn phòng, thì ra Từ Thiếu Khiêm đã nghĩ đến phản ứng phân hạch!
Lương Chương hồ nghi nhìn Sở Vọng, đột nhiên lúc này cánh cửa bị đẩy ra. Lương Chương thấy người đi vào thì chất vấn, “Quên đồ à? Tôi hỏi cậu, vì sao luận văn lại là “Sao đặc” ——”
Anh ta còn chưa nói hết câu thì Từ Thiếu Khiêm đột nhiên nhìn thấy tờ giấy nhăn nhúm trong tay Sở Vọng, mặt lập tức biến sắc, rảo bước đi tới giật lấy tờ giấy nháp, rồi quay đầu nghiêm nghị quát lớn —— “Lương Chương?!”
Sở Vọng vẫn chưa hoàn hồn từ khiếp sợ của một khắc trước, lúc này lại bị Từ Thiếu Khiêm to tiếng làm run bắn người. Cô ngẩng đầu lên, thấy Từ Thiếu Khiêm sắc mặt ảm đạm nhưng biểu cảm vô cùng lạnh lẽo, chất vấn Lương Chương.
Lương Chương không hề sợ hãi, đập mạnh xuống bàn: “Từ Lai! Hôm nay tôi phải hỏi cậu cho ra nhẽ. Cậu đã gần có kết quả rồi đúng không… Một kết quả im lặng hơn mười năm. Nhưng vì sao cậu lại đòi chia ngành, còn bản thân thì theo vật lý thiên văn hả! “Sao đặc” là cái quái gì? Trước giả thuyết này thì nó chẳng là cái cóc khô gì cả! Cậu đã có kết luận từ lâu, nhưng suốt ngày lại lạnh lùng nhìn bọn tôi thất bại về lý thuyết này vô số lần, lần này đến lần khác nghiệm chứng một quan điểm sai lầm. Thú vị lắm hả? Vì sao!”
Đầu Sở Vọng kêu ong ong, còn chưa lấy lại bình tĩnh mà nay bên trái một tiếng tức giận, rồi bên phải là một tràng la mắng. Hai người họ một trái một phải đứng thẳng cạnh cô, khí thế mạnh mẽ như muốn ép cô tan vỡ.
Từ Thiếu Khiêm nhìn anh ta chằm chằm, sau đó bình tĩnh hỏi: “Lương Chương. Nói tôi biết, phương trình tương đương khối lượng-năng lượng là gì?”
Lương Chương khó hiểu, nhưng vẫn cắn răng nói: “Khối lượng vật chất bằng tỷ lệ năng lượng trên bình phương tốc độ ánh sáng*. Cậu hỏi tôi cái đó để làm gì?”
(*Đây là phương trình nổi tiếng E = mc2theo lý thuyết tương đối của Albert Einstein.)
Từ Thiếu Khiêm lắc đầu, nghiêng người cầm lấy quả cầu chân không đặt lên bàn cân.
Cầu chân không đập vào bàn cân kim loại kêu cái *cạch*.
Anh ngoái đầu, lại hỏi: “Tốc độ của neutron nhanh có thể đạt tới một phần tư tốc độ ánh sáng, nếu bây giờ ta bắn vào Urani 235, thì năng lượng mà mỗi nguyên tử nhận được khi bị bắn sẽ được nhân lên theo cấp số mũ trong phản ứng dây chuyền. Vậy hỏi trong vòng hai giây mức năng lượng đạt được là bao nhiêu? Trả lời tôi đi.”
Lương Chương nghe đến đoạn “một phần tư tốc độ ánh sáng” thì rơi vào bối rối. Nhanh chóng nhẩm tính một hồi, rồi anh ta loạng choạng lùi về sau hai bước, suýt đã ngã xuống ghế.
“Là… vũ khí. Nếu cũng có người nghĩ đến chuyện này,” Anh há miệng, ngập ngừng nói, “… Vậy thật sự quá đáng sợ.”
Từ Thiếu Khiêm cười nhạt, năm ngón tay chơi đùa quả cầu chân không rồi ném nó về lại vị trí cũ. Đúng lúc này anh đột nhiên ngoái đầu, điềm tĩnh nhìn Sở Vọng.
Sở Vọng bị ánh nhìn kia làm dựng ngược tóc gáy, hai tai tê rần.
Từ Thiếu Khiêm nói tiếp, “Lương Chương, ra ngoài trước đi.”
Lương Chương sững sờ.
“Tạm thời ra ngoài đã. Tôi có lời muốn nói riêng với Linzy.”
Lương Chương đã bị phản ứng dây chuyền do phương trình khối lượng-năng lượng đem lại dọa không nhẹ. Chính anh ta cũng cần có thời gian tiêu hóa kết luận này, bởi vậy không để ý Từ Thiếu Khiêm có chuyện gì muốn nói riêng với Linzy. Nên khi Từ Thiếu Khiêm yêu cầu, anh suy sụp đứng dậy, đi ra ngoài khép cửa lại.
Văn phòng trong buổi chiều hôm lại rơi vào yên ắng.
Chỉ có năm ngón tay của Từ Thiếu Khiêm là đang gõ nhẹ lên bản giấy nháp trên bàn, cạch, cạch, cạch.
“Em đã biết trước rồi,” Từ Thiếu Khiêm nhìn tờ giấy nháp bị anh vứt đi vào mấy tháng trước, ngẩng đầu nhìn Sở Vọng cười nói, “Phản ứng phân hạch Urani. Em đã biết trước kết quả này sẽ bị dùng vào việc gì, đúng không?”
“Đúng thế.”
“Nhưng em vẫn chọn vật lý hạt nhân chứ không phải vật lý thiên văn. Vì sao?”
Sở Vọng nhìn thẳng anh không chớp mắt, nói, “Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, một đoàn thám hiểm Anh đã quan sát nhật thực ở miền Tây châu Phi, chứng minh “độ lệch của ánh sáng” của Einstein là đúng. Câu chuyện này được gán ý nghĩa to lớn “Anh-Đức giao hảo sau chiến tranh”*, nhưng bản thân nó không phải là nguyên nhân chấm dứt chiến tranh.”
(*Năm 1919, độ lệch của ánh sáng do Einstein (người Đức) tiên đoán được xác nhận bởi chính người Anh đã bác bỏ tiên đoán cổ điển bằng phương pháp của Newton. Điều này trở nên đầy kịch tính vì Anh có mối hận thù với Đức sau Thế chiến I vẫn chưa nguôi, và lại là quê hương của Newton.)
Từ Thiếu Khiêm cười.
“Vậy em dựa vào đâu mà tự tin cho rằng, đất nước đầy rẫy bi ai của chúng ta hôm nay có khả năng đi trước người ngoài về làm nổ và phóng thả?”
“Vì thầy từng hỏi em, ‘một nhà khoa học vật lý thì nên dốc sức vì quốc gia thế nào’.”
“Vì vậy?”
“Thầy nói: ‘Quốc gia đại sự ngày càng tệ hại, chiến loạn liên miên, giáo dục không được phát triển’. Nên em mới đến tìm thầy. Nói với thầy là em chọn vật lý hạt nhân, muốn đọc luận văn của thầy, cũng nêu lên luận điểm và giả thiết của em với thầy.”
“Giáo dục không được phát triển. Dù không dựa vào vật lý hạt nhân thì cũng có rất nhiều ngôi trường khác để em theo học. Tôi cũng có rất nhiều kế hoạch cho việc này, trong tương lai chúng ta sẽ nhanh chóng làm được điều đó thôi, không phải sao?”
“Không kịp.”
“Vì sao lại không kịp?”
“Xuất phát điểm của thầy là —— giáo dục không được phát triển. Nếu như dựa vào giáo dục đi lên từng chút từng chút một, ít nhất cũng cần đến hai mươi năm. Còn xuất phát điểm của em là —— chiến loạn liên miên.” Con tim Sở Vọng đập thình thịch, lòng bàn tay nóng lên, “Chúng ta không kịp nữa rồi.”
“Chiến loạn liên miên.” Từ Thiếu Khiêm trần ngâm, sau đó thấp giọng hỏi, “Là lúc nào?”
Sở Vọng nhắm mắt, mặc niệm nói: “Năm 1931, 1937, 1938, 1939, 1941, 1945, 1950.”(1)
Qua một lúc sau, Từ Thiếu Khiêm lại hỏi, “Ai?”
“Nhật Bản, nước thua trận, Mỹ.”
Từ Thiếu Khiêm cúi đầu suy tư.
Giọng Sở Vọng run rẩy, “Chúng ta không kịp nữa rồi. Dù chúng ta không nói ra, thì mười năm sau kẻ địch cũng sẽ phát hiện… Không, thậm chí là còn sớm hơn thế. Vậy vì sao ta không chuẩn bị từ sớm?”
Từ Thiếu Khiêm cười, “Dựa vào ai? Năm nay sau vụ án Đông Bắc, hai trăm nghìn đại quân đã quy phục chính phủ Nam Kinh, nhún nhường trước Nhật Bản. Dựa vào tài nguyên bọn chúng cho thì chúng ta có thể nghiên cứu được kỹ xảo làm nổ vào phóng thả, xây dựng nên một đất nước quân đội hùng mạnh ư? Không nói đến chuyện đó, giờ tôi hỏi, nếu thật sự tìm ra kỹ xảo kích nổ và phóng thả trước tiên, vậy với dã tâm của đám quyết sách kia, em cho rằng bọn chúng sẽ dùng nó vào việc gì trước?”
“Làm vũ khí, weapon. Về mặt nào đó thì nó có thể ngăn cản mối đe dọa chiến tranh. Nhưng về mặt khác, nó càng có thể là chất xúc tác chiến tranh. Đứng ở một phương diện nào đó thì loài người chúng ta chỉ là một con kiến,” Dừng một lúc rồi anh nói tiếp, “Tôi hiểu tâm trạng của em. ‘Chính trị là nhất thời, còn phương trình là vĩnh cửu’*. Nhưng chuyện này, một khi liên quan đến chính trị thì rất nguy hiểm cho quốc gia, cả tôi và em khó mà kiểm soát được.”
(*Đây là câu nói nổi tiếng của Albert Einstein.)
“Những điều thầy nói em biết chứ, em cũng nghĩ đến rồi, nhưng…”
Cô biết. Hết thảy những điều trên cô đã nghĩ tới, thậm chí lúc xe lửa Đông Bắc bị phát nổ*, có mấy lần cô đã không nhịn được muốn nói ra hết những lý luận này với Từ Thiếu Khiêm. Có điều cuối cùng cô vẫn kìm nén.
(*Tối ngày 3 tháng 6 năm 1928, Trương Tác Lâm lên xe lửa rời Bắc Kinh về Phụng Thiên. Đến sáng sớm hôm sau thì xe lửa bị phát nổ làm Trương trọng thương, về đến được Phụng Thiên thì tử vong. Cái chết của ông đã dẫn đến sự kiện Đông Bắc trở cờ do con trai Trương Học Lương dẫn đầu.)
Cô nhớ đến trong kế hoạch Manhattan, Charlie đã hỏi Frank rằng: “Nếu nó có thể kết thúc được chiến tranh lần này, vậy lần sau thì sao?”
Nhưng…
Làn mi Sở Vọng run nhẹ, môi khô khốc, “Cứ trơ mắt nhìn nó xảy ra thế sao? Biết hàng trăm hàng vạn người vô tội phải chết. Thử đặt mình vào hoàn cảnh của người khác xem. Tới năm 1941, nhiều người chúng ta đã cố gắng nỗ lực nhiều như thế ở tại nơi đây, nhưng cuối cùng mọi thứ lại trôi theo dòng nước.”*
(*Năm 1941, Nhật Bản chiếm đóng Hương Cảng, mở ra chiến tranh Thái Bình Dương trong cuộc Thế chiến lần thứ 2.)
Sau một lúc yên tĩnh.
“Hôm nay người biết đến nó chỉ có tôi, em và Lương Chương, tuyệt đối không thể để người thứ tư biết được lý thuyết này. Nếu đã biết cái giá đó thì chúng ta phải kín miệng. Bắt đầu từ ngày mai, mọi thí nghiệm liên quan đến nguyên tố nặng tạm thời trì hoãn vài tuần.” Từ Thiếu Khiêm đan tay vào nhau, thoáng trầm ngâm rồi sau đó hỏi, “Để canh giữ bí mật này cần bao nhiêu quân lực?”
“Ba ngàn.”
“Sáu ngàn.” Từ Thiếu Khiêm nói tiếp, “Tính toán kích nổ và vận chuyển thì cần bao nhiêu người?”
“Một ngàn người, số người tính toán thì gấp đôi.”
“Ừ.” Anh nghĩ ngợi một lúc, đột nhiên chân mày giãn ra, ngẩng đầu nhìn trên bàn cạnh Sở Vọng, “Đưa cho tôi một tờ giấy viết thư.”
_____
Sở Vọng nhắm mắt, mặc niệm nói: “Năm 1931, 1937, 1938, 1939, 1941, 1945, 1950.”
Các sự kiện theo thứ tự là:
1931: Nhật Bản bắt đầu xâm lược Đông bắc Trung Quốc.
1937: Quân Nhật chiếm Nam Kinh, thảm sát hơn 300.000 người Trung Quốc.
1938: Xảy ra biến cố “Đêm kính vỡ” – sự khởi đầu của làn sóng diệt chủng người Do Thái ở Đức và Áo dưới thời Đức quốc xã của Adolf Hitler.
1939: Xảy ra chiến tranh thế giới lần thứ 2, thủ phạm gây chiến là Đức, Nhật Bản và Italia.
1941: Nhật Bản chiếm đóng Hương Cảng, mở ra chiến tranh Thái Bình Dương trong cuộc Thế chiến lần thứ 2.
1945: Quả bom hạt nhân thứ nhất là Little Boy được ném xuống Hiroshima (Nhật Bản), quả sau có tên là Fat Man và được ném xuống Nagasaki.
1950: Xảy ra Chiến tranh Triều Tiên, Hoa Kỳ ném bom Bắc Triều Tiên. Vốn là cuộc nội chiến giữa Nam-Bắc Hàn, về sau quy mô cuộc chiến đã trở nên lớn khi có sự can thiệp của lực lượng của Liên hiệp quốc được Hoa Kỳ lãnh đạo và sau đó là Chí nguyện quân của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
(Tác giả chú thích sự kiện chính, Qin bổ sung thêm.)