Hình như, khi mà tử vong càng đến gần, thời gian trôi đi lại càng nhanh, mới chỉ chớp mắt một cái thôi, vậy mà bầu trời lại đến lúc tối đen.

Mọi người ở trong lều trại chuẩn bị võ trang đầy đủ, sẵn sàng tư thế.

Gió rít vút phần phật lên cao, càng lúc càng mạnh mẽ, rồi gào thét, rồi cuộn mình xoay tròn, từ nhỏ dần dần tích tụ thành lớn, rồi từ mặt đất đột ngột xông lên, dựng thành một cái cột gió chót vót ngút trời, cuộn theo vô vàn sỏi đá đất cát cùng cỏ khô cùng nó xoay tròn tít tắp tung thẳng lên cao.

Đêm ấy không có tuyết rơi, nhưng khí thế của bão táp vẫn bàng bạc mà hùng vĩ, từ những dãy núi Côn Lôn tít tắp bên kia ào ào một đường cuốn tới, biến cả cái khe núi như bị bao phủ bởi cát đá rợp trời hỗn loạn mù mịt.

Cũng may là mọi người đã dự phòng sẵn từ trước, dùng những tảng đá lớn dằn lại lều trại. Ấy vậy mà lều trại vẫn bị gió táp đến méo mó cả hình dạng, đoàn người tuy đều trốn ở bên trong lều, nhưng trên người lại vẫn mang khẩu trang cùng với kính chống gió, nhiệt độ bên trong lều nháy mắt như tụt xuống chỉ còn mười mấy độ, khiến người ta cảm giác rét lạnh tựa hồ đang từ phế quản thẩm thấu buốt cả da thịt bên ngoài.

Kha Tầm ngồi xổm ở cửa lều, dùng ngón tay đẩy ra một khe nhỏ nhìn ra bên ngoài, nhưng mà chỉ thấy được ngập trời ngập đất cát cỏ khô cùng đá bay, tầm nhìn ra bên ngoài nhiều nhất cũng chỉ một hai mét, còn xa hơn hai mét đều là hỗn độn đục ngầu, chẳng thấy rõ được cái gì cả.

Kha Tầm quay đầu bàn với Mục Dịch Nhiên “Em tính ra ngoài xem một cái.”

Mục Dịch Nhiên hơi nhướng mày nhìn đối phương, chờ đợi giải thích.

“Em muốn đi ra chỗ đài nham thạch kia nhìn thử xem, coi nó rốt cuộc trống rỗng hiện ra như thế nào,” Kha Tầm “Biết đâu từ qua trình ấy có thể rình được một chút manh mối gì đó thì sao.”

“Làm vậy rất nguy hiểm,” Hoa Tế Thu cả ngày đều nghỉ ngơi dưỡng sức, nên lúc này thể lực lẫn tinh thần đều sung mãn dồi dào, vẻ mặt nghiêm túc đẩy đẩy cái mắt kính bảo hộ trùm bên ngoài mặt “Cơn bão này thật sự quá lớn, uy lực của lốc xoáy rất đáng sợ, sức gió nếu đủ mạnh thậm chí có thể hất tung cậu lên trời. Tiểu Kha, tôi biết nhóm chúng ta trong lòng đều mang theo tư tưởng tới đây để chịu chết, nhưng chỉ cần còn có một chút hi vọng sống sót, chúng ta không nên khinh suất mạo hiểm như vậy.”

Kha Tầm nhìn đối phương, một vị trưởng giả lẽ ra nên được an hưởng nửa đời sau của mình trong bình tĩnh cùng thanh nhàn, rồi lại chợt nhớ tới người ba không có cơ hội hưởng phúc của mình.

Cậu giơ tay tháo khẩu trang trên mặt xuống, Kha Tầm nhìn Hoa Tế Thu nhoẻn miệng cười “Được rồi, nghe lời ba Hoa vậy.”

Hoa Tế Thu hơi giật mình.

Mới tuổi bất hoặc (hơn 40) đã bị một người trẻ tuổi gọi ba, cảm giác này có chút… vi diệu.

Hay là do mình đứng đắn quá nhỉ… Ba Hoa tự mình kiểm điểm, mới nãy cậu nhóc kia hình như chỉ đang thương lượng với bạn tốt của cậu ta mà thôi…

“Bạn tốt” của Kha Tầm tức Mục Dịch Nhiên ngó mặt sang chỗ khác, môi khẽ mím, nuốt vào mấy chữ “Tôi đi với em” trở lại vào cổ họng.

Lốc xoáy như điên cuồng thịnh nộ muốn phá tan đất trời bên ngoài chẳng biết làm ầm làm ĩ bao lâu, mãi cho đến khi đạt đến “giá trị đỉnh” như đêm qua, mới bắt đầu dần giảm xuống, rồi tán đi sạch sẽ. Sau khi gió lặng cát dừng, đài cao nham thạch kia quả nhiên lại xuất hiện trong tầm mắt của mọi người, cũng kèm theo cảnh tượng bốn bề la liệt xác..

Mọi người rời khỏi lều trại, cẩn thận bước tới phía dưới đài nham thạch.

Tòa đài nham thạch này đêm qua bọn họ đã từng chia nhau kiểm tra, nhưng khi ấy chẳng ai nghĩ tới khả năng nó là một thứ thuộc về thế giới khác, bởi nên dù có kiểm tra cũng chỉ là sơ sài bên ngoài mà thôi.

Vệ Đông đưa mắt nhìn xung quanh, vừa chà chà hai bên cánh tay vừa run run giọng nói “Tức là… Hiện tại chúng ta đang… ở một thế giới khác?”

La Bộ nghe vậy giật nảy cả người “Cho cho cho… cho nên, hiện tại những thứ chúng ta đang thấy, đều… đều đều là cảnh tượng ở thế giới khác?”

Dưới trời đêm tịch mịch, núi non trầm mặc cùng đất hoang vô bờ, bao vây bởi cái rét đục xương, vô vàn sinh mệnh tử vong, cùng với đài nham thạch âm lãnh như quỷ mị u linh.

“Mặc kệ mấy cái đấy đi,” Kha Tầm ngăn lại hành động hoảng hốt ngó nghiêng xung quanh của Vệ Đông và La Bộ “Kiểm tra đài nham thạch trước. Tần ca, Tiểu Xuân, Phương Phỉ, Củ Cải, bốn người cầm súng trên tay chia ra bốn hướng xung quanh đứng canh gác, để ý xung quanh xem có động tĩnh gì không. Những người khác phụ trách kiểm tra nham thạch, chú ý đừng bỏ sót bất cứ chi tiết nào.”

Mọi người nghe thế lập tức tập trung tinh thần, phân công chia nhau ra, mỗi người tự lựa một góc bắt đầu tỉ mỉ dò tìm từ trên xuống dưới.

Kha Tầm tháo bao tay ra, dùng tay áp lên vách tường đá lạnh băng, nhẹ nhàng sờ sờ cạ cạ, tự thì thầm hỏi một câu “Đây là đá gì ấy nhỉ?”

“Hẳn là đá Granite.” Nhạc Sầm đứng gần đấy lên tiếng đáp lại lời cậu.

“Đá Granite?” Kha Tầm nghi hoặc “Tôi nhớ đây là một loại đá rất cứng mà nhỉ? Tại sao đá này lại cảm giác giống như rất giòn rất dễ vỡ ấy.”

Dứt lời liền dùng tay bẻ một cái, thật đúng là bẻ ra được một khối đá hơi nhô ra trên vách.

“Chắc do đã trải qua thời gian rất lâu rồi, nên bị phong hóa.” Nhạc Sầm hiếm thấy toát ra mấy giọt mồ hôi, dù cho đá kia bị phong hóa biến thành rất giòn, nhưng sức tay của Kha Tầm thật sự hơi bị ghê.

“Chị Sầm, chị nghĩ nếu tôi cứ bẻ bẻ như vậy, liệu có bẻ sụm phá hủy luôn cái đài nham thạch này được không nhỉ?” Kha Tầm vừa nói vừa tiếp tục vừa bẻ vừa đục phá bể lớp vỏ bọc giòn rụm ở bề mặt ngoài.

“…” Nhạc Sầm không kềm được rịn mồ hôi trán lần nữa “Ý tưởng này của cậu nghe sáng tạo đấy chứ, chúng ta thử một lần xem.”

Kha Tầm đeo bao tay vào lại, dứt khoát bắt đầu công cuộc bẻ đá.

“Kha Nhi mày làm cái chi đấy?” Vệ Đông thấy bên Kha Tầm chẳng biết làm gì mà cát đá bay tứ lung tung, vội vàng chạy tới ngó một cái “Cái đù má trâu bò dữ bây, đây là tính tay không phá núi à!?”

“Nếu đáp án nằm ở bên trong đài nham thạch này, cũng chỉ có thể phá nó đi thôi chứ sao,” Kha Tầm nói “Mau tới giúp một tay.”

“Tôi có mang theo xẻng gấp để ở trên xe.” Mục Dịch Nhiên bỗng nói.

“Để tui đi lấy!” Vệ Đông lật đật chạy qua bên mấy cái xe, sau đó ôm một đống xẻng trở lại “Đại lão chuẩn bị chu đáo ghê chứ, cốp sau xe cần gì có nấy hết luôn!”

Mọi người cầm lấy một cái xẻng, cùng nhau tham gia hành động phá đá.

Còn đang phá hăng say, chợt nghe Kha Tầm “A” lên một tiếng “Trên vách đá này có vết xước như bị khắc lên này!”

Mục Dịch Nhiên bước tới, dùng đèn pin chiếu sáng chỗ mà Kha Tầm chỉ vào, quả nhiên thấy được vài nét xước không giống như tự nhiên hình thành.

“Mọi người lúc xẻng đá chú ý một chút, đừng làm tổn hại đến vết khắc bên dưới.” Mục Dịch Nhiên dặn dò mọi người một câu.

Dần dần, lại có thêm người phát hiện những vết khắc ở những nơi khác nhau trên vách nham thạch, hơn nữa tùy theo diện tích bong tróc càng lớn, những vết khắc bên dưới lộ ra lại càng nhiều hơn, cũng càng có thể khẳng định, những dấu vết bị che giấu dưới lớp đá này chính là do con người khắc lên.

Phát hiện ra điều này, động tác trên tay mọi người càng thêm nhanh chóng càng thêm cẩn thận, tổng cộng tốn gần hai tiếng, mới gỡ sạch toàn bộ lớp vỏ đá trong phạm vi bọn họ có thể với tới.

Dưới ánh đèn pin chiếu sáng, từng bức từng bức vẽ với các họa tiết cổ xưa mà mộc mạc dần hé lộ bộ mặt thần bí của chúng nó.

Ấy là những họa tiết với các đường nét cực giản, kết cấu lạ kỳ, giống như chữ viết rồi lại giống hình vẽ, mà khiến cho lòng người run lên sợ hãi nhất, là mỗi một cái đồ phù (*) kia hình dáng tựa như một vật sống, mà mỗi vật sống ấy lại như đã chết đi.

Một đám đồ phù nằm trên vách đá, giống như đang mô tả lại vũ điệu của một bầy xác chết đang nhảy múa.

Chúng nó thực hiện những động tác khiến người ta không thể hiểu nổi, như đang đứng trong những cảnh làm người ta không thể tưởng tượng được, mỗi một động tác của chúng nó đều vặn vẹo mà quái dị, tư thế mà con người bình thường không thể nào làm ra được, mỗi một cái động tác đều giống như không hề có sự sống.

Đám người bọn họ nhìn chúng nó, chỉ cảm giác trong lòng có từng đợt khí lạnh đang bốc ra.

Hoa Tế Thu cố gắng đè xuống cảm giác khó chịu mà hình ảnh trước mắt gây kích thích cho tâm lý của mình, một tay đẩy kính mắt kề sát lại gần, vừa nhìn vừa nói “Kiểu vết khắc nham thạch này, có một chút khá giống với phong cách khắc vẽ trên vách nham Đại Mạch Địa (*) mà tôi đã từng nhìn thấy trong lần cùng đơn vị nhận lời mời đi đến đó giao lưu công tác.”

“Đại Mạch Địa?” Kha Tầm hỏi lại.

“Đó là một vành đai nham họa (*),” Hoa Tế Thu nói “Tồn tại hơn mười ngàn bức nham họa từ thời tiền sử, thời gian của những bức vẽ ấy cách đây đại khái một vạn ba ngàn năm đến một vạn bốn ngàn năm, tôi cảm giác những ký hiệu mà chúng ta đang thấy hiện tại khá là giống…”

Nói xong liền lấy điện thoại di động của mình ra, lục lọi trong album ảnh một lát, sau đó mới đưa cho mọi người cùng xem “Đây, lúc ấy tôi có chụp lại ảnh màu trên bảng tuyên truyền, mọi người xem thử, tấm ảnh chụp bức nham họa này được phỏng đoán là vẽ vào thời kỳ nhà Hạ, có vài đồ phù ở bên trên nhìn khá là giống so với đồ phù trước mắt chúng ta, đúng không?”

“Quả thật.” Thiệu Lăng là người đầu tiên gật đầu, sau đó nhìn sang Mục Dịch Nhiên.

Mục Dịch Nhiên tuy không phải họa sĩ, nhưng là một nhà buôn tranh, cũng là một vị giám thưởng tranh xuất sắc.

“Không sai,” Mục Dịch Nhiên đáp lời như khẳng định phán đoán của Hoa Tế Thu cùng Thiệu Lăng “Đích xác là cùng một phong cách, rất có khả năng đều xuất phát từ cùng một thời đại.”

“Những đồ phù này, thoạt nhìn như đang tả lại một cảnh tượng yếm đảo.” Hoa Tế Thu cất di động trở vào, mở đèn pin rọi vào vách đá rồi kề mặt sát vào bên trên quan sát các vết khắc.

“Yếm đảo là cái gì?”

“Là một kiểu dùng vu thuật để cầu đảo quỷ thần,” Hoa Tế Thu vươn tay sờ nhẹ lên những vết khắc, phủi đi tro bụi còn đọng lại bên trên, cố gắng quan sát thật kỹ càng “Mọi người nhìn các đồ phù này mà xem, có giống hình người, có giống dạng thú, lại có như thực vật, có lại như chữ viết, trong số đó thì những đồ phù hình người động tác vô cùng kỳ dị, tay chân của chúng nó bị vặn vẹo đến góc độ như vậy, người sống căn bản là không thể làm được.”

“Như… Như vậy chứng tỏ cái gì?” Lý Tiểu Xuân không biết từ lúc nào cũng tới gần, lúc này run giọng hỏi một câu.

Hoa Tế Thu xoay mặt lại, hơi hơi hạ cằm cúi đầu xuống, ánh mắt từ khoảng không bên trên tròng kính vọng sang “Chứng tỏ những ‘người’ này là bị kẻ khác dùng sức bẻ gãy cổ, tay chân thậm chí là cơ thể, sau đó bày thành các thư thế như vậy.”

La Bộ cả người đều nhũn ra, “bẹp” một phát té bệt xuống dưới đất, giọng nói run rẩy tựa như cọng cỏ khô phất phớ trong gió “Chúng nó… Tại sao chúng nó lại làm như vậy?”

Hoa Tế Thu lắc đầu nói “Hướng nghiên cứu chủ yếu của tôi là các phong tục Tết, chỉ có thỉnh thoảng đi theo đơn vị ra ngoài giao lưu mới có tìm hiểu một chút về các mặt lịch sử khác, nhưng cũng chỉ biết chút ít bên ngoài mà thôi, bởi nên tôi cũng biết không nhiều lắm, vì sao chúng nó lại làm như vậy, tôi cũng không dám đoán bừa.”

“Nhảy múa là phương thức ‘Vu đảo’ (*) có từ lâu đời xa xưa nhất, nghĩa gốc của chữ ‘Vu’ vốn chính là để mô tả một kẻ đang nhảy múa.” Thiệu Lăng đón lời nói tiếp “Vu đảo thuật cũng chia ra rất nhiều lưu phái, thế nên tôi đoán, có lẽ trong một nền ‘văn hóa’ nào đó, điệu nhảy của Vu sống là dùng để thông với trời, nối với thần, mà… ‘Vu chết’ nhảy múa, có lẽ để nối với đất, thông với quỷ.”

“Lời của Tiểu Thiệu rất có lý.” Hoa Tế Thu gật đầu.

“Vậy tức là… mấy bức vẽ khắc trên vách nham thạch này chính là một cảnh tượng ‘Vu đảo’ thông với quỷ sao?” Vệ Đông bất giác liếm liếm đôi môi khô khốc của mình, vô ý thức bước sang một bên mấy bước.

Rõ ràng chỉ là một bức tường với đầy các vết khắc lạnh băng, lại khiến người ta cảm thấy sợ hãi đến thấu vào tận trong xương.

“Những hình vẽ này tại sao lại bị khắc ở đây?” Chu Hạo Văn đưa ra vấn đề mấu chốt nhất “Với cả, vì sao vách nham thạch này bị phong hóa đến giòn rụm, mà các vết khắc kia lại không bị phong hóa biến mất?”

“Thông thường, những hình vẽ sẽ được khắc trên vách hang động hoặc là vách núi đá, dùng để lưu truyền hoặc ghi chép,” Thiệu Lăng nói “Ngoài ra cũng sẽ được khắc vào các vật dụng dùng trong cúng tế, chắc là có tác dụng để tăng mạnh tác dụng. Còn về vì sao mấy vết khắc này không bị phong hóa giống như lớp vỏ bên ngoài, tôi phỏng đoán ước chừng là do sức mạnh nào đó đã dùng biện pháp gì đấy tạo nên một lớp bảo vệ bên ngoài mấy vết khắc này.”

“Nếu thật là thế, như vậy đài cao nham thạch này rốt cuộc chỉ là một mỏm núi đá bình thường, hay là… vật dụng cúng tế?” Kha Tầm ngửa đầu nhìn lên đỉnh trên cao của đài nham thạch, sau đó lại quay sang nhìn mọi người “Chẳng lẽ cái bãi nham thạch này chính là—— Cửu Đỉnh?”

Suy đoán của Kha Tầm nhất thời khiến mọi người hai mắt đều run lên “Có lẽ chúng ta nên nghĩ cách leo lên đỉnh phía trên của đài nham thạch này xem thử một cái,” Thiệu Lăng nói, quay đầu nhìn ra phía mấy chiếc xe “Tiếc là thân xe tuy cao, nhưng vẫn cách rất xa mới với được tới đỉnh của đài nham thạch này.”

“Tôi có mang theo công cụ leo núi.” Mục Dịch Nhiên bỗng nói.

“Vậy có người nào biết leo núi không?”

“Tôi.” Mục Dịch Nhiên nói.

Thiệu Lăng há hốc miệng, nhất thời không biết phải nói gì, chỉ có thể tặng cho đối phương một cái ngón cái.

Mục Dịch Nhiên đang tính trở lại xe lấy công cụ, bị Kha Tầm kéo lại ngăn cản “Tối nay sợ là không kịp, trời cũng sắp sáng rồi, chúng ta cũng không xác định đài nham thạch này lúc nào sẽ đột nhiên biến mất, lỡ như khi anh còn bám ở trên đó mà nó bỗng nhiên biến mất, vậy chẳng phải anh sẽ té xuống ngay lập tức sao? Đợi đến tối mai rồi hành động, khi ấy chúng ta có cả một đêm, tha hồ muốn làm gì cũng được.”

Mục Dịch Nhiên nhìn thấu lo lắng trong mắt đối phương, khẽ cười nói “Được rồi, đợi đến ngày mai.”

“Ngày mai em cũng sẽ theo anh cùng nhau bò lên đó, một mình anh đi lên em sẽ rất lo, nếu như đài nham thạch này thật là một vật phẩm dùng cho cúng tế, vậy đi lên đó sẽ rất dễ gặp nguy hiểm.” Kha Tầm lại nói

Mục Dịch Nhiên vẫn mỉm cười đồng ý “Ừm, cùng nhau.”

Kha Tầm ánh mắt có chút là lạ nhìn đối phương, chẳng hiểu sao có cảm giác từ sau khi đi vào nơi này, bạn trai lại trở nên ngoan ngoãn nghe lời mà còn dịu dàng chiều chuộng mình như thế…

“Vậy bây giờ chúng ta phải làm gì đây?” Ngô Du hỏi.

“Chụp lại những hình vẽ này,” Kha Tầm nói “Đợi đến sáng mai, chúng ta sẽ bắt tay vào nghiên cứu chúng nó, có lẽ sẽ tìm được manh mối gì từ đó.”

May là chức năng chụp hình của di động vẫn còn sử dụng được, mọi người chia nhau hết sức cẩn thận chụp lại toàn bộ những đồ phù được khắc trên bốn phía vách đá lưu vào trong máy.

Chụp xong chưa được bao lâu thì, bên trong khe núi đột nhiên nổi lên sương mù dày đặc, đoàn người lo lắng đứng quá gần đài nham thạch sẽ gặp phải nguy hiểm, bèn cùng nhau trở về lều trại dõi mắt nhìn ra bên ngoài.

Trong tầm nhìn bị sương mù thu hẹp lại chỉ còn nửa đến một mét, dần dần mất đi bóng dáng của đài nham thạch, mãi cho đến khi trời hừng sáng, mặt trời cũng ló dạng, đài nham thạch cũng vô thanh vô tức biến mất theo màn sương mù nồng đậm kia.

******

[ Chuyện bên lề ]

Ba Hoa: Tiểu Kha, Tiểu Mục, hai cậu đúng là bạn tốt thân thiết với nhau nhỉ.

Kha Tầm: …Đúng đó, quan hệ của hai đứa này thân đến nỗi có thể rút khoảng cách thành số âm luôn, tầm tầm… âm 15 cm.

Đại lão: 15,2 cm

Kha Tầm: …

Ba Hoa: Hiếm thấy ghê ha, tôi rất hâm mộ tình bạn giống như hai cậu vậy.

Vệ Đông: ….Bà con ơi ra mà xem, ở đây có một ông khờ nà!

La Bộ: Chắc là chú Hoa méo bao giờ ngờ, anh hai cùng anh rể đã lái một chuyến xe tàng hình ngay trong tầm mắt của chú ấy.

Thiệu Lăng: …Có một chút xíu hâm mộ chiều dài kia.

Ngô Du: Ố Thiệu tổng? Anh vừa đổi cái sịp voi mũi dài hơn một chút đúng không?”

Thiệu Lăng: …Ngậm miệng lại! Làm những chuyện trong phận sự của dân mở “thiên nhãn” thôi!

_________________________

Chú thích

(*) Đồ phù (图符): đồ (图) là hình vẽ, phù (符) là một chữ ký hiệu (bùa), đồ phù là “hình vẽ một ký hiệu”, tớ dùng từ gốc để cho gọn và giải thích ở dưới đây ha.

(*) Vu đảo (巫祷) : Vu nghĩa là thầy cúng/thầy mo/pháp sư, còn đảo trong kỳ đảo, hay cầu đảo (cầu khấn). Vu đảo tức là nghi thức cầu đảo (cầu khấn) của Vu sư. (Thông thường cầu đảo được hiểu như cầu mưa, cầu thiên hạ bình an, nó sẽ do những người có địa vị cao chủ trì chứ không phải ai muốn cũng làm được, ở trong truyện này là Vu)

(*) Đại Mạch Địa (大麦地), là di chỉ có 3.172 nham họa, với 8.453 hình khắc riêng lẻ trên vách đá. Các học giả cho rằng nó có thể là đại diện cho hệ thống chữ viết sớm nhất được biết đến tại Trung Quốc.

Các hình khắc tại Đại Mạch Địa có niên đại cách nay 7.000-8.000 năm, miêu tả về các chủ đề môi trường cũng như xã hội. Có các hình khắc về Mặt Trời và Mặt Trăng cùng với các thiên thể khác, cũng như cảnh săn bắn, chăn nuôi và chiến đấu. Các nhà khảo cổ học cho rằng một số biểu tượng (trên 1.500) mang một số điểm tương đồng với các ký tự tượng hình cổ của chữ Hán. Nếu như ước tính về niên đại của các hình khắc là chính xác, điều này sẽ đẩy lui mốc thời gian nguồn gốc của chữ Hán (trước đó được xem là Giáp cốt văn tìm thấy tại An Dương) từ 1200 TCN thành 6600 TCN-6200 TCN. (trích từ Wikipedia)

(*) Nham họa (hay Tranh hang động theo cách dịch tiếng Việt), là các bức tranh vẽ trong hang động hay trên các thành và trần đá, thường có niên đại thời tiền sử. Những bức tranh hang động sớm nhất mà người ta biết được có niên đại 40.000 năm trong khi các bức tranh hang động châu Âu sớm nhất có niên đại 32.000 năm về trước. Mục đích vẽ tranh lên hang động thì không rõ hoặc sẽ không bao giờ người ta rõ được để làm gì. Chứng cứ cho rằng các bức tranh này chỉ để trang trí các khu vực sinh sống do các hang động mà người ta phát hiện ra không có các dấu hiệu của cuộc sống đang tiếp diễn. Ngoài ra, các hang động nằm trong các khu vực không dễ vào được. Một số giả thuyết cho rằng tranh hang động có thể là thông điệp chuyển tải thông tin, còn các giả thuyết khác cho rằng tranh hang động phục vụ cho mục đích thờ cúng hoặc tôn giáo. (trích từ Wikipedia)

Xem minh họa bên dưới =w= Hông biết mn sao chứ tớ dòm nó thấy ghê ghê sao á…