Trương Nguyên nhận được thư của Từ Quang Khải, cực kỳ phấn khởi. Từ Quang Khải chỉ là ngẫu nhiên nghe được Trương Nguyên ngưỡng mộ khoa học phương Tây, mà đã lập tức viết bức thư nhiệt tình như vậy, thật khiến Trương Nguyên kính nể. Mà Trương Nguyên cũng muốn tìm người đồng môn sáng suốt giống như Từ Quang Khải, thế nên hắn viết thử trả lời suốt đêm, liền hai canh giờ mà chưa dừng bút. Trong thư Trương Nguyên nói cách nhìn của mình về khoa học, đạo đức, tài phúc, tình hình chính trị, ngoại xâm. Hắn tin tưởng bức thư này sẽ khiến Từ Quang Khải đồng tình và có niềm vui bất ngờ. Mục Chân Chân bưng nước ấm đến cho thiếu gia rửa tay. Trương Nguyên đang viết thư dài, Mục Chân Chân đành đứng một bên, Trương Nguyên vẫn không nghỉ, nàng cũng không chịu đi ngủ trước. Nhìn thiếu gia mặt mày hớn hở mà viết thư, Mục Chân Chân cũng cảm thấy vui vẻ, ừ, ngày mai là chuẩn bị về nhà rồi.
Bời vì đau lưng, mấy ngày hôm nay không có gì mới, nhưng vẫn muốn xin các thư hữu một tấm vế cổ vũ, bởi vì đã quyên thứ tư đã bắt đầu rồi, có tên: gió lanh nhiệt huyết, nhất bạn bè.
Sáng sớm Cựu Viện rất yên tĩnh, suốt đêm tụ tập uống rượu, hồng nhan bích xuyến, vũ nữ ca hát, phồn hoa tươi đẹp. Lúc này đều chìm xuống đáy sông Tần Hoài, trên mặt nước hình thành một lớp son phấn, lặng lẽ trôi đi.
Tiếng gõ cửa đã phá vỡ sự yên tĩnh vào buổi sáng mùa đông lạnh lẽo ở Tương Chân Quán. Vương Vi đứng dưới gốc cây mai trước cửa, nhìn Tiết Đồng gõ của, cười nói :
- Đừng đập vội vàng vậy, lẽ nào người ta đứng sẵn sau cửa, nghe thấy tiếng gõ của ngươi là mở luôn ra sao.
Một lát sau, một bã lão lưng còng ra mở cửa, mặt tươi cười nói :
- Chào Vi Cô nương, cô nương nhà ta vừa mới dậy, còn chưa rửa mặt chải đầu nữa.
Vương Vi nói :
-Ta đi vào xem tỷ ấy trang điểm.
Trước kia, người đứng đầu nghành ca múa Lý Tuyết Y mà trang điểm thì không mất nửa canh giờ sẽ không ra khỏi cửa. Lần này có Vương Vi giúp chải đầu búi tóc, nên nhanh hơn được một chút. Đầu giờ thìn, Lý Tuyết Y đã trang điểm, mặc xong quần áo, xinh đẹp, duyên dáng cùng với Vương Vi đi ra khỏi Tương Chân Quán. Tiểu muội của Lý Tuyết Y là Lý Khấu Nhi cũng theo sau, xuống thuyền ở phố Sao Khố. Xuôi dòng đến cầu Thông Tế thì lên bờ. Đào Thúc đã mướn hai chiếc kiệu đợi sẵn, Vương Vi và Lý Tuyết Y lên kiệu. Đi đến Thính Thiền Cư dưới chân núi Kê Minh, đã thấy đông như trẩy hội, học sinh Quốc Tử Giám đến để tiễn anh em Trương Thị. Hơn chục người cùng lúc nói chuyện, trời lạnh làm miệng tỏa ra làn khói trắng.
Lý Tuyết Y xinh đẹp như hoa mẫu đơn , Vương Vi thanh lịch như mai trắng. Hai cô nương của Cựu Viện xuống kiệu, Thính Thiền Cư đột nhiên im lặng. Làn khói trắng tan đi, hơn chục thư sinh Quốc Tử Giám quay đầu nhìn hai vị mỹ nữ.
Trương Ngạc ra đón, vui vẻ nói :
- Tuyết Y cô nương, Vương Vi cô nương, đến sớm thật, có cả Khấu Nhi nữa, mời vào mời vào.
Đám thư sinh bây giờ mới rầm rộ trở lại. Danh tiếng Cự Viện Lý Tuyết Y, Vương Vi họ đều đã nghe qua, không ngờ rằng hai cô nương này lại đến tiễn anh em Trương Thị. Danh cơ tài tử, có ước hẹn gì chăng?
Vương Vi vẫn muốn đến gặp Trương Nguyên, rốt cuộc hôm nay cũng được gặp. Thính Thiền Cư, rất có thiền ý a. Ba anh em Trương Nguyên chỉ lúc nữa là rời khỏi nơi này, sau cũng không thể đến nơi này nữa. Người đi lầu trống, Vương Vi so với Trương Nguyên, Trương Ngạc thì phiền muộn hơn nhiều
Quốc Tử Giám ở Nam Kinh bắt đầu nghỉ từ mùng 5 tháng 11. Bởi vì có những thư sinh ở xa như Lĩnh Nam, Phúc Kiến muốn về nhà đón năm mới thì phải lên đường từ lúc đó. Không thì trước đêm 30 tết không kịp về đến nhà. Trương Nguyên muốn đi qua Thanh Phổ, nên cũng phải lên đường sớm.
Vương Vi thấy ở đây nhiều người ồn ào, nên nói nhỏ với Lý Tuyết Y vài câu, hai người chào từ biệt anh em Trương Thị, chúc họ lên đường thuận lời, rồi ra cửa lên kiệu.
Đám thư sinh thấy thế rất kinh ngạc, kiểu chào từ biệt này nhạt nhẽo quá chăng. Đến cầm tay nhìn nhau nói vài lời từ biệt cũng không có, là do thi sĩ bạc phước hay là thanh lâu vô tình, đều là gặp dịp thì chơi sao?
Lý Khấu Nhi im lặng quay lại nói với Trương Đại :
- Trương Đại công tử, Vương Vi cô nương và tỷ của ta đợi các vị ở quán trà của lão Vấn ở Đào Điệp Độ. Dứt lời, cười một tiếng, lắc lắc eo nhỏ rời đi.
Trương Đại nhìn cô đi khuất, thầm nghĩ :
- Còn nhỏ mà đã rất phong tình, cũng là một báu vật.
Hai cỗ xe ngựa, hai mươi người khuân vác, ra ra vào vào chuyển đồ dùng. Đến giờ Tỵ, đồ gì cần thiết đều đã mang lên thuyền rồi, ba anh em Trương Thị cùng người hầu tạm biệt năm mươi ,sáu mươi giám sinh đến tiễn rồi rời khỏi Thính Thiền Cư hướng đến cầu Thông Tế mà đi. Chủ nhà họ Từ khóa cửa lại. Vẻ huyên náo của Thính Thiền Cư lập tức vắng lặng.
Lúc đi qua Đạm Viên, Hoàng Ngôn Tố, Nguyễn Đại Thành và ba anh em Trương Thị đi vào chào từ biệt Tiêu Pháp. Trương Nguyên đem bức thư mình viết cho Từ Quang Khải giao cho Tiêu lão sư. Nhờ Tiêu lão sư gửi cho Từ Quang Khải. Tiêu Pháp động viên Trương Nguyên vài câu, tiễn ra đến cửa, thì để con trai là Tiêu Nhuận Sinh tiễn thêm một đoạn.
Tới đầu cầu Thông Tế, một con thuyền Ngũ Minh Ngõa đã chờ sẵn từ lâu. Đây là con thuyền mà Lai Phúc dùng hai mươi lượng bạc thuê hai ngày trước. Đi cùng thuyền với anh em Trương Nguyên, ngoài Nghê Nguyên Lộ còn có Hoàng Tôn Tố họ đều là người của phủ Thiệu Hưng.
Nguyễn Đại Thành cầm tay của Trương Nguyên, Trương Đại nói:
- Có thể kết giao với những người anh em tốt, thật là phúc của Nguyễn Đại Thành ta. Hẹn mùng 3 tháng 3 năm sau tái ngộ tại Sơn Âm.
Nguyễn Đại Thành biết Trương Nguyên là chủ của Hàn Xã, quyết tâm tham gia, Trương Nguyên tất nhiên là nhiệt tình kết giao. Bây giờ, Nguyễn Đại Thành là đệ tử của Cao Phan Long đảng Đông Lâm. Tổ tiên là Nguyễn Hàm là Trúc LâmThất hiền, là đồng hương với Tả Quang Đẩu tên tuổi lẫy lừng, cùng Chính Miêu Hồng, giao du rộng rãi, tài danh chân chính. Nói ra thì Nguyễn Đại Thành đúng là xui xẻo, vào đầu năm Thiên Khải chức quan Cấp sự trung vẫn còn đang bỏ trống, Tả Quang Đẩu muốn triệu người đồng hương Nguyễn Đại Thành vào kinh bổ sung vào chức vụ còn trống đó. Nhưng lúc này đảng Đông Lâm lại nội chiến, Triệu Nam Tinh và Tả Quang Đẩu không hòa thuận với nhau, nên không dùng Nguyễn Đại Thành nữa, mà bổ nhiệm một đệ tử khác của Cao Phan Long là Ngụy Đại Trung giữ chức Cấp sự trung.
Lúc ấy Ngụy Trung Hiền nghe nói đến tài danh của Nguyễn Đại Thành. Căn cứ vào nguyên tắc của người trong đảng Đông Lâm, thì lại bổ nhiệm Nguyễn Đại Thành làm quan Cấp sự trung, cuộc đời Nguyễn Đại thành coi như bị hủy từ lúc đó. Mang tiếng phản bội sư môn, phản bội đảng, đảm nhiệm chức vụ chưa được một tháng thì không chịu nổi áp lực sư môn và đảng Đông Lâm, từ quan chạy về quê ở Đồng Thành. Hai năm sau, Ngụy Trung Hiền nắm hết quyền hành, gọi Nguyễn Đại Thành vào kinh đảm nhiệm chức vụ Thái Thường Tự Thiếu Khanh. Nguyễn Đại Thành là đệ tử của Cao Phan Long, Yêm Đảng không tín nhiệm y, đảng Đông Lâm lại khinh bỉ y, Nguyễn Đại Thành không hòa hợp được với hai bên. Không được vài tháng lại cáo quan về quê, sau đó Sùng Trinh hoàng đế lên ngôi. Vì Nguyễn Đại Thành bị liệt vào danh sách phản nghịch, nên bị người Phục Xã lấy làm đối tượng đả kích. Thực chất Nguyễn Đại Thành vẫn muốn quay lại Đông Lâm, muốn lấy lại lòng tin của Đảng Đông Lâm, nhưng người của đảng Đông Lâm không phân biệt ngay phải, không cho y cơ hội. Cuối triều đại Trùng Sinh, Nguyễn Đại Thành chưa từng làm quan. Thời Nam Minh, Nguyễn Đại Thành đảm nhiệm chức Binh bộ Thị lang được vài ngày, ngay sau đó triều đình đầu hàng Mãn Thanh, chết ở đỉnh Tiên Hà.
Bi kịch cả đời Nguyễn Đại Thành là bài học cho Trương Nguyên. Trương Nguyên muốn qua lại giao du với hoạn quan và người đảng Đông lâm là con đường rất nguy hiểm, một chút sơ ý là sẽ giống Trương Đại Thành, không là người của bên nào cả. Tất nhiên, bây giờ Yêm Đảng chưa hình thành, tranh chấp giữa các đảng chưa đến mức bên sống bên chết. Thực chất cái gọi là Yêm Đảng chính là do Ngụy Trung Hiền mà ra. Sơ Đảng, Tề Đảng, lấy Chiết Đảng là lớn nhất, thúc tổ Trưng Nhữ Lâm của Trương Nguyên là người Chiết Đảng, vì vậy mà Trương Nguyên trở thành người của Yêm Đảng xem ra là rất có cơ sở.
Ba anh em Trương Thị và Hoàng Tôn Tố đứng ở đầu thuyền hướng lên bờ từ biệt các chư sinh đồng môn. Con thuyền Ngũ Minh Ngõa chạy nhanh qua cầu Thông Tế, ngược dòng sông Tần Hoài lướt về phía trước. Trời âm u, gió Bắc lạnh thấu xương, nước sông xanh nặng nề, mấy ngày nữa chắc sẽ có tuyết.
Trương Đại dặn dò người lái đò là đến bến Đào Diệp Độ, cười với Trương Ngạc, Trương Nguyên nói:
- Lý Tuyết Y và Vương Vi đợi tiễn biệt chúng ta tại quán trà lãoVấn.
Trương Ngạc vui vẻ nói:
- Ta nói rồi, hai cô nương ấy sẽ không chào từ biệt mình một cách qua loa thế.
Nghê Nguyên Lộ cười nói:
- Thế còn phải thế nào, chẳng nhẽ phải ân ái một phen, hẹn ước trăm năm sao?
Trương Ngạc cố tình hỏi:
- Nhữ Ngọc huynh, cô nàng ở Mỹ Cơ một đêm tắm rửa bẩy lần không đến tiễn huynh sao?
Nghê Nguyên Lộ bị giễu cợt quá nhiều về việc này, bèn nói:
- Đừng có cười ta, đâu mà tắm bẩy lần, nhiều nhất là sáu lần thôi.
Trương Ngạc cười nói:
- Chỉ nghe nói một đêm tắm bẩy lần, chưa nghe thấy một đêm tắm sáu lần. Nhữ Ngọc huynh vì chuyện này mà vang danh Châu Thị Cựu Viện Kim Lăng, danh cơ kỹ nữ, nghe thấy tên Nghê Nhữ Ngọc là biến sắc.
Mọi người đều cười.
Thuyền đến Đào Diệp Độ, Tiết Đồng và lão Diêu cùng mấy người nữa đang đợi ở bến. Trương Nguyên cùng đại huynh, tam huynh lên bờ, bước trên con đường nhỏ dẫn đến quán trà. Vương Vi và Lý Tuyết Y đang thưởng thức trà ở cạnh cửa sổ phòng, Mẫn Vấn Thủy tự mình pha trà. Trương Đại vái chào nói:
- Lão Vấn, hôm nay từ biệt, không biết ngày nào sẽ quay lại đây uống trà.
Mẫn Vấn Thủy râu tóc trắng như tuyết, nâng ấm chắt cho Trương Nguyên một chén trà nóng nói:
- Ba vị công tử tiền đồ rộng lớn, sau này đi qua Kim Lăng, có thể lại đến quán của lão ngồi, là lão thấy vui lắm rồi.
Ba anh em họ Trương đồng thanh nói:
- Nhất đinh, nhất đinh, nhất định sẽ quay lại chào hỏi lão.
Mặc dù nơi này không ồn ào như ở Thính Thiền Cư, nhưng lại ngay gần huyền bến đò. Ba người Trương Nguyên cũng không thể ngồi lâu, uống xong chén trà, nói vài câu với Vương Vi và Lý Tuyết Y, liền cáo từ đứng dậy. Lý Tuyết Y có quà tặng cho ba người, tặng cho Trương Đại là trà ngon và ống sáo, Trương Ngạc là rượu ngon và quạt xếp, Trương Nguyên là nghiên mực và bút lông. Những vật nàng tặng đều là vật bình thường, dân dã.
Vương Vi tặng cho Trương Đại là một chậu Hàn Lan nổi tiếng, do chính tay nàng trồng, Trương Đại rất vui. Quà của Trương Ngạc là hai cuốn
Ba huynh đệ Trương thị cũng có quà đáp lễ, Trương Nguyên tặng Vương Vi và Lý Tuyết Y mỗi người một tấm vải Tây Dương, mỗi loại 3 tấm, tuy rằng dân dã thật nhưng mà rất thực dụng. Trương Nguyên còn có bài văn dài đối lại bài bài thơ “Luận công an, cánh lăng dữ tiền hậu thất tử thi” của Vương Vi.
Vương Vi đỡ Lý Tuyết Y đến bến Đào Diệp Độ tiễn ba người Trương Nguyên lên thuyền, Lý Tuyết Y nói:
- Ba vị công tử, năm tới là năm gió thu hoa quế, ba vị nhất định đỗ cao rồi, vậy thì khi nào vào kinh dự thi Hội nhất định phải đến Kim Lăng, ta và Tu Vi sẽ nâng cốc tiễn biệt.
Trương Ngac nói :
- Ta nhất định là không được rồi, nhưng đại huynh Trương Đại và Trương Nguyên thì nhất định sẽ đỗ, đến lúc đó hai người họ cùng hai nàng xứng đôi, thiếu ta hóa ra lại tốt.
Lý Tuyết Y che mặt cười duyên, nói:
- Yến Khách công tử có tài, cũng đỗ được.
Trương Ngạc nói:
- Cho dù đỗ hay không, thì đến lúc đó cũng đi theo vào kinh xem náo nhiệt. Không thể để hai người họ vui một mình được.
Vương Vi nói một câu :
- Ba vị công tử bảo trọng, mắt nhìn Trương Nguyên, long lanh trong suốt, không nói được gì.
Ba huynh đệ lên thuyền, thuyền Ngũ Minh mái Ngão rời nhanh khỏi bến. Đào Diệp Độ, đình Đào Diệp và hình bóng hai cô nương đứng trên bờ dần dần xa dần. Thương Sơn hàn thủy, trời âm u như sắp có tuyết rơi, đến cả người suốt ngày hoan hỉ như Trương Ngạc cũng phiền muộn, thở dài nói:
- Lần này ở Nam Kinh nửa năm, thật sự là chẳng làm nên trò trống gì cả.
Trương Đại nói:
- Yến Khách đệ nói cái gì?
Trương Ngạc nói:
- Hôm nay nhìn bộ dạng kiều diễm của Lý Tuyết Y, mà lòng ta như lửa đốt. Lần đầu tiên nhìn thấy Lý Tuyết Y là đã rung động, nhưng lại không có cơ hội giãi bày. Ở Nam Kinh nửa năm chỉ cùng uống rượu một lần vào tết Trung Thu, thế là hết rồi.
Trương Đại, Trương Nguyên lặng lẽ cười.
Trương Ngạc lại nói:
- Vương Vi lại càng đáng tiếc, Giới Tử ngươi sẽ phải hối hận đến chết. Ngươi còn giả bộ thư sinh, Chung thái giám bỏ tiền cho ngươi sơ long Vương Vi, ngươi nhận là xong. Vương Vi tuy mắng ngươi, nhưng lại là giả, trong lòng chắc chắn mừng thầm. Vương Vi vốn đã có tình ý với ngươi, ngươi lại phụ lòng người ta. Để lại người con gái xinh xắn tài giỏi như vậy chẳng phải sẽ tiện nghi cho cho cái bọn Mao Chỉ Sinh, Uông Như Khiêm sao, ngươi đỗ lục nguyên cũng còn ý nghĩa gì nữa.
Hoàng Tôn Tố, Nghê Nguyên Lộ đứng một bên nghe mà lắc đầu, bao nhiêu người đọc sách vì mong thi đậu khoa cử mà không tiếc tuổi thiếu niên. Có ai vì một kỹ nữ mà bỏ khoa cử bao giờ. Trương Yến Khách là loại người không có kiên nhẫn nên bảo y say đắm chỉ một nữ nhân là tuyệt đối không có khả năng. Nói những lời này chẳng qua là lời nói nhất thời, mà dù sao thì y cũng không thích đọc sách.
Trương Nguyên nhíu mày, không nói gì, nhìn dòng chảy đầu thuyền, nghĩ:
“Làm theo tính cách của mình, làm thế nào vui vẻ thì làm. Đó là cách nghĩ của người có hiểu biết nông cạn, hành sự vì tình mới nghĩ như vậy. Nhân thế đầy rẫy nhưng quy tắc, lễ tiết, mâu thuẫn và thỏa hiệp. Ngươi làm việc theo tình cảm thì sẽ gặp muôn vàn trắc trở, chỉ tạo ra phiền toái. Nói đến Vương Vi, nàng ấy có tính ý với ta, thì ta phải sơ long nàng ấy sao. Không nói đến Vương Vi là người có cá tính chưa chắc sẽ đồng ý, mà cho dù đồng ý, thì sơ long nàng ấy xong thì về sau sẽ phải ăn ở thế nào. Bỏ mặc một bên, hay đưa về Sơn Âm làm thiếp, đưa về Sơn Âm thì sẽ có nhiều chuyện xảy ra, cha nhất định sẽ la mắng ta, còn Đạm Nhiên sẽ nghĩ như thế nào. Gia đình còn không quản được, ta còn muốn cứu nước, thì cứu như thế nào được đây.”
Trương Đại mang chậu hoa Lan mà Vương Vi tặng y để ở cửa khoang, vẻ tâm đắc vô cùng, nói:
- Vương Tu Vi, con người tao nhã sâu sắc, lễ vật cũng có thành tâm hơn Lý Tuyết Y. Đúng rồi Giới Tử, người xem xem nàng ta tặng người tranh gì.
Nghê Nguyên Lộ nghe đến bức tranh, liền ghé đến, nhìn bức tranh là sườn đồi vách đá dựng đứng, bên vách là hoa Hàn Lan rủ xuống, nét bút thưa thớt, hàm ý sinh động, không kìm nổi khen một câu:
- Rất tinh tế.
Trương Đại nhìn thấy trên bức tranh đề thơ:
- Vách đá dựng đứng tỏa mùi hương lạ, buông xuống khoảng không làm người mê. Nếu không phải ở vị trí cao ngàn mét, khó tránh khỏi làm đồ trang điểm lầu son.
Xong giương mắt nhìn Trương Nguyên cười nói:
- Giới Tử, Vương Tu Vi có tấm lòng của hoa lan, khí chất của hoa huệ. Đây là mượn thơ mượn tranh bày tỏ tấm lòng với ngươi rồi.
Trương Ngạc không hiểu lắm, Trương Đại giải thích:
- Vương Vi đem mình so sánh với loài hoa nơi vách núi, thân cô thế cô, lan sinh dã ngoại, người qua đường đều có thể trông thấy. Nhưng vì đặt mình trong vách núi, không phải ai cũng có thể hái được. Tự biết mặc dù thân thấp hèn, nhưng lòng dạ thanh cao, Vương Tu Vi làm cho người ta phải kính nể. Ai là người hái lan nơi vách núi đây, ngoài Giới Tử ra thì còn ai nữa.
Trương Nguyên mùng 7 tháng 11 rời khỏi Kim Lăng. Từ Sông Tần Hoài đi vào sông Cú Dung, lại từ sông Cú Dung sang sông Đại Vân, đến trưa ngày 17 tháng 11 thì qua Bắc Đường. Phía trước là huyện Vô Tích giàu có và đông đúc, mười ngày nay trên thuyền có hơi tĩnh mịch. Trương Nguyên và Hoàng Tôn Tố đọc sách luận văn, cùng nhau ưu sầu, cùng nhau rèn luyện, đều cảm thấy hữu ích. Hoàng Tôn Tố thông minh khác thường, lại hiếu học, y đang đọc sáu quyển
- Hiền đệ trước kia đọc qua sách này rồi sao?
Nguyên bản của mười lăm cuốn sách
- Ta cũng mới đọc lần đầu. Hây, làm cho Hoàng Tôn Tố thông minh tuyệt đỉnh cũng thấy kinh ngạc.
Hoàng Tôn Tố thực sự thấy kinh ngạc, thán phục nói:
- Hiền đệ đúng là người tuyệt đỉnh thông minh nhất mà ta từng gặp.
Y nghiên cứu tỉ mỉ
Trương Nguyên đang xem công trình thủy lợi < Thủy Pháp Phương Tây >, bộ này cũng có 6 quyển, 4 quyển đầu lần lượt giới thiệu guồng nước Long Vĩ chiết lọc nước sông Trường Giang và Hoàng Hà, guồng nước Ngọc Hành chiết lọc nước giếng, guồng nước Hằng Thăng và một số công cụ dùng tronlấy việc dự trữ nước mưa là phương pháp để xây dựng nên các đập nước, còn có làm cách nào để tìm ra nguồn nước, phương pháp xác định vị trí đào giếng… Quyển thứ 5 dùng hình thức vấn đáp để trình bày và phân tích cách tưới , thoát nước. Quyên thứ 6 là ảnh tư liệu, dậy người làm thế nào để chế tạo ra các công trình và công cụ thủy lợi.