Mary vẫn vừa đi vừa miên man suy nghĩ. Nàng nhớ lúc trước mẹ nàng vẫn bảo: "Lòng mình khó mà thỏa mãn" và nhất là cái câu: "Khi người đàn bà làm việc cho người khác, vì người khác thì họ dễ vui, dễ yên ổn trong lòng, nhưng khi họ làm cho chính họ thì..." Mary không phải hạng người ích kỷ, nhưng bây giò thử hỏi nàng có ai đâu để mà làm vui, mà sống vì người ấy, cho người ấy? Nàng chỉ còn có đất đai, làng mạc để bám víu, biết làm sao? Chả nhẽ nàng đi tu? Không, Mary biết rõ nàng: nàng không phải là thứ người có thể quên mình tới mức ấy. Các vị nữ tu khả kính nhưng không thể có nàng trong số ấy. Nàng ham hoạt động, thích vươn vai thở mạnh và khi vui nàng muốn cười to. Nàng muốn có bạn xung quanh, gà, vịt, ngựa bò, cỏ cây, sông suối, nếu không có ai gần gũi thì các sinh vật ấy cũng đủ vui rồi, và khung cảnh quen thuộc của Helford cũng là quá đủ cho một cô gái đã nếm nhiều gian khổ trong những ngày qua!

Mary cố quên, cô không cho mình nghĩ đến Jean Merlyn, chàng trai bướng bỉnh, ngang tàng đã gieo vào tâm hồn nàng mối tình đầu thắm thiết. Chàng trai đã vì nàng, trở lại nhà thờ lần thứ hai trong đời, đã làm những điều... Không! Chỉ nguyên mỗi việc anh ta vào nhà thờ quì xuống cũng đủ làm Mary thấy mềm lòng, huống chi... Ra ÁI TÌNH có thật, không phải là thứ chuyện vớ vẩn với cái bề ngoài mà cô đã từng mỉm cười chế giễu các bạn ngày xưa. ÁI TÌNH cao quí ở chỗ đổi khác con người, làm họ trở thành tốt hơn, hay hơn, nhất là... họ biết quên mình!

Ta sẽ nhớ anh ấy suốt đời! Ta sẽ yêu anh ấy suốt đời, nhưng nếu anh ấy không tìm đến Helford để gặp ta thì ta cũng cam, không bao giờ ta hạ mình đi tìm anh ấy.

Mary tự nhủ và một lần nữa ngẩng mặt ngắm kỹ khung cảnh đồng hoang...

Mary sắp sửa quay về, nàng phân vân không biết nên lựa lời cách nào để khỏi phật lòng ông bà Bassat.

Chợt Mary nghe tiếng động phía sau, cô quay lại: một cái xe ngựa lên dốc, ngược lại hướng nàng đang đi. Mary tò mò, che mắt cho đỡ chói để nhìn cho rõ. À! hình như một người dọn nhà thì phải. Gớm! Ngựa gò lưng kéo; trên xe lỏng chỏng những son quánh, lọ chai, chăn nệm. Đây là một cuộc dọn nhà của một người nghèo! Mary chạnh lòng nghĩ, nhưng rồi nàng bật cười khi nghĩ thêm: chưa chắc kẻ ấy nghèo hơn ta; khi ta mà dọn nhà ấy à, lại còn gọn gàng gấp mấy; vài cái áo cũ sờn rách, đôi giày gỗ, cái tạp-dề... cái rương thì còn nằm trong lữ quán Giao Mai mà ta cũng không muốn lấy lại và mang theo làm chi nữa... Được trở về Helford là quá đủ đối với ta. Rồi xe Jean sẽ tìm đến ta một ngày nào đó...

Trong lúc cô gái yêu đời còn ngẫm nghĩ thì chủ xe nhẩy xuống, cố đẩy giúp con ngựa của mình. Chiếc xe chậm chạp đến gần Mary. Nhận ra chủ cái xe, Mary giật mình kêu lên một tiếng:

- Ô! Jean!

- Mary! Mary Yellan! Tôi không ngờ còn được gặp cô ở đây đấy nhé!

Họ cùng ngừng lại, nhìn nhau không thốt được gì hơn. Anh chàng bẽn lẽn trong lúc Mary bình tĩnh trước:

- Anh vẫn thường đấy chứ?

Jean lấy lại phong độ kẻ cả:

- Tôi ấy ư? Hùm beo cũng không vật nổi tôi! Tôi nghe cô ốm liệt giường, phải không Mary?

- Anh lầm rồi, tôi chả đau ốm gì cả...

- Lại nói dối đấy nhé? Nom cô chưa lại thần...

Đột nhiên, Mary nổi giận lên:

- Mà tôi đau ốm hay không thì can gì đến anh? Anh hỏi làm gì? Anh có thèm đến thăm tôi đâu?

Jean khoanh hai tay lại, khẽ nghiêng đầu, làm bộ kiểu cách:

- Kẻ hèn này thật lấy làm ân hận, nhưng quả tình kẻ hèn vẫn ngày đêm tưởng nhớ đến tiểu thư...

Mary bật cười, nguôi giận nhưng lập nghiêm:

- Nếu anh còn giữ cái thói đùa giỡn không phải lúc như thế, tôi sẽ đi ngay bây giờ đây.

Jean chồm đến trước Mary:

- Chớ! Đồng hoang hiu quạnh, thân gái một mình, không nên bướng bỉnh mà mang vạ vào thân.

- Anh đi đâu cồng kềnh thế?

- Hãy khoan, ta nói về cô trước nhé? Cô đi đâu đây? Cô có thấy dễ chịu không?

- Tôi vẫn ở North Hill với ông bà Bassat, họ muốn giữ tôi lại nhưng tôi chán lắm... Đây không phải chỗ của tôi...

- Đừng khó tính quá, tiểu thư Mary! Họ là những người tốt, tôi nghe nói bà ta săn sóc cô chu đáo lắm... Tôi tin là ở đó, cô sẽ sung sướng, nhàn nhã tấm thân...

- A! Bây giờ tôi mới biết anh còn có tài làm...mật thám nữa kia đấy!

- Chớ nặng lời với tôi, Mary! Tôi nói thế không phải sao?

- Phải! Từ khi mẹ tôi mất đến nay, ông bà ấy là những người lo lắng cho tôi nhiều nhất. Chính vì vậy mà tôi do dự bấy nay. Jean ạ! Dù sao, tôi cũng sẽ rời ông bà nay mai. Tôi đi dạo đồng hoang lần chót đây...

Jean nhìn sâu vào mắt cô gái, chặn lời:

- Sao cô không đến thăm tôi lần chót?

- Tại sao à? Tại anh đâu có đến thăm tôi? Sao tôi phải thăm anh!

- Thì người ta đã xin lỗi, đã tỏ lòng ân hận rồi mà. Người ta đã bảo người ta nhớ lắm, nhưng người ta không muốn đến đó, bực lắm, phiền lắm...

Jean trở lại cái tinh ma, ranh mãnh: anh làm bộ cất mũ, nghiêng đầu, giơ một bàn tay tới trước như kiểu các ông trưởng giả săn đón mấy bà mệnh phụ làm cho Mary cũng vui lây. Rồi anh nghiêm giọng:

- Thế bây giờ cô định làm gì nào?

- Tôi sẽ trở về Helford.

Mary trả lời Jean, giọng chắc nịch, cương quyết. Jean huýt sáo, gặng:

- Thật chứ?

- Tôi có đùa như anh bao giờ đâu?

- Rồi cô làm gì để sống?

Mary giơ hai bàn tay trước mặt bạn:

- Tôi không phải tiểu thư. Tôi sẽ dựng nông trại, tôi không đủ tiền, thật đấy, nhưng ở Helford cũng như Helston có nhiều bạn bè cũ, họ giúp tôi trong những bước đầu.

- Khi về đến Helford, cô ở chỗ nào? Nhà cô đã bán, cô quên sao?

- Làm sao tôi quên được điều này? Nhưng trong làng tôi, dân chúng rất hiếu khách, có thể nói mọi nhà đều mở cửa đón kẻ lỡ đường. Huống chi tôi, tôi là người cũ trong làng... Với tôi, được về đó là sung sướng, sung sướng nhất.

Jean chăm chú lắng nghe. Anh trầm ngâm:

- Mary! Tôi chưa bao giờ có láng giềng, tôi có cảm tưởng là sống trong làng cũng như sống trong cái hộp, người này chõ mắt vào hàng rào người kia. Và nếu khoai tây của tôi lớn củ hơn khoai nhà cô ấy ư; tức thì có một cuộc bàn cãi rầm rĩ sôi nổi. Nhưng tệ nhất là nếu nhà mình có món ra-gu thỏ, là nhà bên kia ngửi thấy mùi liền, đó là chưa kể họ kháo nhau: "Thỏ nuôi hay thỏ mua, hoặc thỏ ăn trộm?" Lạy Chúa! Sống như thế đâu phải sống?

Vừa nói, Jean vừa làm vẻ nhăn nhó, khổ sở giả tạo, Mary cười ngất. Nàng cũng không vừa:

- Ấy là tại mình có tật nên mới giật mình, tại mình ăn trộm nên mới phải thắc mắc, nếu không thì cóc ngán ai...

Nàng bỗng thôi cười, nghiêm giọng:

- Giờ đến lượt anh! Anh chưa trả lời tôi: anh đi đâu mà cồng kềnh thế?

- Cũng như cô; tôi chán sống nơi này. Tôi chán ngửi mùi bùn. Tôi muốn làm lại cuộc đời mới, cuộc đời lương thiện. trong sạch như bất cứ một công dân Anh nào.

Mary chăm chú nhìn Jean, cô cố dò xem anh ta có nói thật hay lại là một lối đùa dai như thói quen. Nhưng không, mắt anh ta thú nhận với Mary là anh ta nói thật. Mary cúi xuống để che dấu sự cảm động. Jean tiếp, giọng trầm trầm:

- Tôi chán cuộc sống lẩn lút nguy hiểm. Tôi đã hiểu thế nào là con đường phải. Này Mary! Tôi đã đến nhà thờ, lần này là tự ý tôi đấy nhé, cô có tin không?

- Tôi tin anh. Nhưng... nhưng anh định đi đâu mới được chứ?

- Tôi đi về hướng sông Tamar. Trên đó dễ kiếm tiền. Tôi sẽ làm việc, làm đủ mọi việc để có nhiều tiền. Dân ở đó giàu có hơn các vùng khác. Tôi sẽ mua ngựa đẹp bằng chính tiền tôi làm ra chứ không phải ăn trộm nữa...

- Jean! Làm sao tìm thấy bình yên trong một cuộc sống như thế? Rồi đến một lúc anh sẽ cảm thấy mỏi mệt vì cuộc viễn du kéo dài vô hạn định. Anh sẽ cần có mảnh đất của riêng anh, một mái nhà để che chở anh, để nghỉ ngơi trong lúc...

- Ậy, cái đó còn lâu. Tôi chưa thấy thích sống định cư một chỗ. Tất cả đất đai đều thuộc về tôi: bầu trời là mái nhà, mặt đất là giường ấm. Cô là đàn bà, cô không hiểu được đàn ông. Tôi thích đêm nay ngủ trên ngọn đồi, ngày mai đến một làng khác. Nay kết bạn với kẻ cùng đi một hướng, hôm sau lại chia tay. Cuộc đời luôn luôn thay đổi, khung cảnh luôn luôn thay đổi...

Mary vuốt ve con ngựa một cách trìu mến. Tay nàng cảm thấy hơi ấm của nó phả lên. Jean mỉm cười:

- Đất ở đâu không là đất? Trời ở đâu chẳng là trời?

- Nhưng đất ở vùng đó xấu và đen...

- Kể gì màu đen hay trắng? Bùn sình trong đồng hoang cô sống lâu nay trắng lắm đó sao? Mà ngay trong chuồng lợn của cô ở Helford, sau khi mưa không đen, hẳn?

- Hôm nay anh nói chuyện điên ghê, Jean ạ !

- Làm sao tôi có thể tỉnh táo được, hở Mary? Khi mà cô đứng đó, tựa vào ngựa của tôi, mái tóc rối tung lẫn vào bờm ngựa... và tôi, tôi biết rằng chỉ chốc lát đây hai ta đã mỗi người mỗi nẻo: tôi ngược bắc, cô xuôi nam. Tôi lên đồi hoang lạnh trơ trọi, còn cô, cô trở về nhà ông Bassat uống trà trong phòng ấm !

- Vậy thì anh khoan đi đã. Hãy cùng tôi về North Hill rồi tính sau...

- Đừng xui dại tôi nữa, Mary! Cô muốn tôi ngồi uống trà với ông tòa và để lũ con ông ngồi lên nũng nịu ư? Thôi đi! Tôi không thuộc vào lớp người đó.

- Cả em nữa, em cũng thế, Jean!

Mary nghẹn ngào như sắp khóc, nhưng nàng mím môi lại, cố nén:

- Anh ác lắm, Jean ạ! Trong đời anh, anh có bao giờ thương yêu ai đâu, nghĩ đến ai đâu...

- Mary! Vậy thì cô không hiểu tôi. Có, tôi có thương yêu, có nghĩ đến một người, một người đã cảm hóa tôi, khuyến khích tôi, gây cho tôi tin yêu vào cuộc đời, vào Chúa... nhưng hoàn cảnh không cho phép tôi, tôi biết làm sao? Rồi một ngày kia...

Jean đến gần Mary, nắm lấy tay nàng, giữ trong hai bàn tay rắn chắc của mình. Mary gục đầu vào vai Jean nức lên khóc, khóc rưng rức, không ngừng. Trong đời nàng, đây là lần thứ nhất, từ khi mẹ mất cô gái được khóc trong vòng tay người mình yêu, khóc trong sung sướng.

Jean lặng lẽ vuốt tóc người yêu, bàng hoàng vì xúc động. Anh kêu lên khe khẽ :

- Mary Yellan! Hãy hiểu cho anh...

Mary ngẩng đôi mắt đẫm lệ nhìn Jean:

- Anh lúc nào cũng muốn đi, đi, đi mãi...

- Không hẳn thế... nhưng vì em, anh đã bắt đầu nghĩ đến tương lai, một mái nhà, một...

- Vì em? Vì em mà hướng về sông Tamar? Trời làm mái nhà, đất làm giường ấm? Vì em...

- Phải! Vì em, anh đã từ bỏ cuộc sống trộm cắp bất lương, cố tu tỉnh làm ăn, sẽ dành dụm để có nhiều tiền, rõ nhiều. Rồi một ngày kia, anh sẽ trở về Helford với một cái xe ngựa và tất cả số tiền dành dụm, anh sẽ tìm đến nhà em, rồi chúng ta sẽ cùng ngồi trên xe ngựa đó, thẳng đến nhà thờ... Em không muốn như thế hay sao? Em muốn gì nào? Anh muốn dành cho em một ngạc nhiên... nhưng em đã làm cho anh không giữ kín được điều dự định...

Mary gỡ vòng tay Jean, đứng lùi ra một chút, vừa vuốt tóc, vừa nghiêm giọng hỏi:

- Tại sao anh lại không thể cùng em đi thẳng về Helford ngay từ bây giờ? Helford không có nhà thờ hay là anh muốn mang hết vàng bạc của toàn xứ Anh làm sính lễ cưới em? Anh coi em là thứ người gì chớ? Vả lại, sao anh dám chắc là một ngày vô định nào đó, anh trở lại Helford em không có chồng rồi?

- A! nếu thế, anh lại ra đi, trời làm màn, đất làm giường... Nhưng anh tin là...

- Em không đùa nữa. Ừ! Thì hãy cứ cho là em vẫn đợi anh, nhưng ngộ anh bị một tai nạn gì đó trong cuộc phiêu lưu hay đau ốm bất ngờ nơi quê người, xứ lạ thì sao?

Jean lúng túng một giây rồi đáp:

- Làm gì có chuyện nhảm nhí ấy? (Giọng anh trầm lại, thiết tha.) Mary! Hãy nghe anh! Anh không muốn em phải khổ nhọc vì anh, hiện nay chỉ có cỗ xe và những vật dụng tồi tàn... Bắt người mình yêu chia xẻ cuộc sống như thế thật là tàn nhẫn...

- Em không phải thứ con gái nhà trưởng giả, chờ xe hoa đến đón. Nếu anh yêu em, chúng ta chỉ cần đến một nhà thờ. Rồi, chúng ta có thể về làng em, chúng...ta...

- Anh có thể về Helford với em, song không về bây giờ được. Phải có một cái vốn kha khá, phải...khổ quá, anh không thể giải thích. Nghe đây! Anh đang chọn sự vất vả, vì em, và anh không muốn em phải chia sẻ sự vất vả đó. Chỉ còn cách em về Helford đợi anh...

Jean cúi xuống vòng tay ngang lưng Mary, định hôn từ biệt nàng, Mary đẩy ra, giọng cương quyết:

- Jean! Tôi hỏi anh và nhân danh Đấng tối cao, anh hãy trả lời thành thật: anh có yêu tôi không?

- Trời ơi, còn phải hỏi. Không yêu em, giờ này anh vẫn ngủ khò ở trong chòi... Ai đủ quyền lực bắt anh phải bỏ Trewarthat đi nơi khác kiếm tiền? Kiếm tiền để làm gì chứ? Em biết rõ mà!

- Vậy thì, em lên xe với anh đây. Em sẽ chia sẻ mọi cực nhọc với anh...

Mary nói và bước lên xe. Jean há miệng ra, trố mắt kinh ngạc:

- Mary! Chớ có quá rồ. Đừng bỏ chỗ an lành. Anh sẽ trở lại mà!

- Này! Hãy nghe em nói. Nếu anh định cùng em chung sống thì quyết định từ bây giờ. Bằng không hãy đi đi! Đi luôn đừng bao giờ tìm em ở Helford hay bất cứ đâu nữa. Em đợi anh trả lời đây!

Nàng phóc xuống đất, hai tay chống vào cạnh sườn, chờ câu trả lời với bộ dạng thách thức, giận dữ.

Jean mỉm cười, không trả lời mà lại nói:

- Nhưng em nhớ: chúng ta chưa về Helford được lúc này, em chịu nổi không?

- Hãy trả lời câu em hỏi...

Jean che mắt nhìn mặt trời chói chang, cao giọng:

- Trưa rồi, hãy lên xe, anh trả lời sau!

Jean cúi xuống, cất viên đá chêm bánh xe và đưa tay đỡ Mary. Cô gái bước lên, ngồi cạnh người yêu. Jean trao cương ngựa cho cô gái. Họ nhắm hướng sông Tamar tiến tới.

Hai người im lặng hồi lâu. Jean quàng tay lên vai bạn, khi anh sờ vào mặt Mary, anh cảm thấy tay mình nong nóng và ướt đẫm. Jean hốt hoảng kêu lên:

- Mary! Em khóc hở? Em hối hận đã lên xe với anh ư? Vậy thì anh xin đưa em trở lại...

- Không, em không hối hận! Chính em tự nguyện theo anh.

- Em liều lắm. Em chắc đâu rằng...

- Em tin anh, em đã nhìn kỹ mắt anh... và... và những hành động vừa qua của anh chứng tỏ em không nhầm lẫn...

- Cảm ơn em! nhưng em yêu anh hơn cả Helford được sao, hở Mary?

- Đừng bắt em trả lời câu hỏi đó. Em biết chỗ của em là bên cạnh anh từ phút này đây!

- Phải! Rồi chúng ta sẽ trở về Helford một ngày sắp đến. Và mỗi năm khi xuân về hay hè đến, em thấy nhớ Helford, ta lại về chơi vài tuần lễ trước khi ta có thể về luôn. Em chắc hài lòng?

Mary gật đầu, nụ cười rạng rỡ trên môi, nàng tựa vào người yêu tin tưởng và phấn khởi.

Jean chợt hỏi:

- Em định đến nhà thờ nào đây chớ?

- Cứ đi, đến chỗ nào có nhà thờ mà chả đuợc...

- Anh cứ tưởng em đòi về tận nhà thờ Helford kia đấy chứ! Mary! Em tiến bộ quá rồi!

- Còn anh, anh cũng đáng khen lắm đó, Jean ạ!

- Em khen anh? Về cái gì đây?

- Về chuyện anh đến nhà thờ lần thứ nhì, tự ý...

- Tưởng gì, anh đang ngán phải đến lần thứ ba, nhất là đến với một người con gái là... em.

- Thế nghĩa là anh không thể... vậy thì, em xuống đây vậy, nhé?

Mary nói và dợm bước xuống. Jean vội vàng ngăn lại:

- Ấy chớ! Van em, đừng bỏ anh côi cút một mình, anh không thể sống thiếu em, kể từ sáng hôm nay...

Đôi bạn hồn nhiền như hai đứa trẻ, cất tiếng cười vang.

Đồng hoang rực rỡ dưới nắng ấm. Hương xuân man mác quyện trong bầu không khí tinh khiết trong lành, hương xuân vây phủ quanh họ. Vó ngựa nện đều trên đường vắng, đưa họ tiến lên trong im lặng.

Cả hai cùng cảm thấy một niềm hân hoan, ngây ngất tuyệt vời làm cho họ không dám mở lời, tuy họ đang có nhiều, rất nhiều chuyện để nói với nhau nhưng họ sợ cất tiếng lên Hạnh Phúc sẽ giật mình, vỗ cánh. Mary ngờ ngợ, tưởng đang mơ, giấc mơ mà nàng không bao giờ dám ngờ có một ngày trở thành sự thật.

Cho đến một lúc Jean cất giọng ồm ồm hát:

- Tay trong tay ta bước lên đường,

Hạnh phúc trải dài như thảm cỏ dưới chân...

Và cô gái chưa kịp hỏi anh học được câu hát văn vẻ đó ở đâu thì anh đã ngừng lại, nheo mắt, bảo người yêu:

- Này! Trước mặt cha xứ cứ tình thật khai ngay nhé? Đừng có nói "Thưa cha, con đang đi dạo trên đồng thì anh ta đến, bắt cóc con", nghe chưa?

Lần này, những tiếng cười của đôi bạn trẻ lại lanh lảnh vang lên tưởng như không dứt, vì họ biết rằng Hạnh Phúc ngay trong lòng họ, ngay đây!