- Thế rồi Pauline ra sao?

- A ha? Pauline, được rồi. Có khi nào vào một buổi tối mùa đông êm dịu, anh ngồi trước lò sưởi gia đình, vừa khoái trá hồi tưởng lại những chuyện tình yêu hay tuổi trẻ vừa ngắm những đường rạch mà lửa bén để lại trên một mảnh gỗ sồi? Chỗ này lửa cháy vẽ những ô đỏ như bàn cờ, chỗ kia nó óng ánh như nhung: những ngọn lửa nhỏ xanh lơ chạy, nhảy và đua vờn trong đáy lò rực nóng. Một họa sĩ vô danh tới và sử dụng ngọn lửa kia; do một xảo thuật độc đáo, anh vẽ lên giữa những màu tím hay đỏ rực rỡ đó một nhân vật huyền ảo và vi diệu không từng thấy, hiện tượng thoáng qua mà ngẫu nhiên không bao giờ tái hiện: đó là một người đàn bà tóc bay trước gió, và nét mặt đượm một mối tình tuyệt diệu: lửa trong lửa! Nàng mỉm cười, nàng biến mất, không bao giờ anh lại thấy nàng nữa. Vĩnh biệt bông hoa của lửa, vĩnh biệt nguyên tố không trọn vẹn, bất ngờ, đến quá sớm hay quá muộn để trở thành viên kim cương mỹ lệ nào.

- Thế Pauline?

- Anh chưa hiểu à? Tôi nói lại. Tránh ra! Tránh ra! Nàng tới, đây Nữ hoàng của ảo tưởng, người đàn bà thoáng qua như một nụ hôn, người đàn bà sáng rực như một tia chớp nóng bỏng lóe ra ở giữa bầu trời, nhân vật tự nhiên mà thành, đầy trí tuệ, đầy yêu đương. Nàng đã khoác chẳng biết hình thái ngọn lửa nào, hay vì nàng mà ngọn lửa chốc lát bùng lên. Đường nét hình hài nàng trong suốt bảo anh rằng: nàng từ trên trời uống. Nàng chẳng rực rỡ như một thiên thần đó sao? Nhẹ hơn chim, nàng sà xuống bên anh và cặp mắt ghê gớm của nàng mê hoặc anh; hơi thở êm dịu mà mạnh mẽ của nàng hấp dẫn cặp môi anh bằng một sức mạnh huyền diệu; nàng bỏ đi và lôi kéo anh theo, anh cảm thấy xa rời mặt đất. Anh muốn chỉ một lần đặt bàn tay được mơn trớn của anh, bàn tay bị cám dỗ, trên tấm thân trắng như tuyết ấy, vò rối làn tóc vàng ấy, hôn vào cặp mắt nảy lửa ấy! Một làn hương làm anh say, một điệu nhạc mê ly mê hoặc anh. Anh rợn mình trên khắp các đường gân, toàn thân anh là thèm khát, là đau khổ. Ôi hạnh phúc không tên! Anh đã đụng vào môi người đàn bà đó; nhưng bỗng chốc một niềm đau đớn tàn khốc làm anh sực tỉnh. Cha cha, đầu anh đã va vào góc giường, anh đã ôm mảnh gỗ đào hoa tâm nâu, những thếp vàng lạnh lẽo, một vật bằng đồng hun nào, một mối tình bằng đồng.

- Kìa ông, thế Pauline?

- Vẫn chưa hết! Hãy nghe đây. Vào một buổi sáng đẹp trời, đi từ tỉnh Tours, một chàng trai đáp tàu Thành Angers nắm bàn tay một người đàn bà xinh đẹp. Gắn bó với nhau như thế, cả hai thưởng ngắm rất lâu, trên làn nước sông Loire mênh mông, một nhân vật trắng toát, giả tạo nảy nở giữa làn sương như một trái quả nảy từ mặt nước và ánh nắng, hay như một biến ảo từ những làn mây và không trung.

Thủy thần hay tiên nữ, nhân vật lung linh xa lượn bay trong không trung như một từ ngữ chạy qua trí, như và không nắm được, tìm mãi không ra. Nàng dạo bay giữa các hòn đảo, nàng lắc lư đầu giữa những ngọn bạch dương cao; rồi trở thành đồ sộ, nàng làm rực rỡ hàng nghìn nếp áo của nàng, hay làm sáng chói vòng hào quang mà vầng thái dương vẽ lên xung quanh mặt nàng; nàng bay là là trên các thôn xóm, đồi núi, và dường như ngăn chiếc tàu thuỷ không cho qua trước lâu đài Ussé [1]. Anh sẽ cho là bóng ma của Phu nhân Belles Cousines[2] muốn bảo vệ xứ sở của mình chống những cuộc xâm lăng hiện đại.

- Được, tôi hiểu rồi, Pauline đã vậy. Còn Foedora thì sao?

- Chà! Foedora, anh sẽ gặp nàng. Đêm qua nàng ở rạp Bouffons, tối nay nàng sẽ tới Viện Ca kịch, ở đâu cũng thấy nàng, nếu anh muốn, nàng chính là cái Xã hội này.

Paris, 1830-1831

Chú thích:

[1] Chateau d' Ussé: Một lâu đài đẹp của thời Phục hưng Pháp, xây dựng trên bờ cao sông Loire.

[2] Dame des Belles Cousines: Nhân vật trong tiếu thuyết Petit Jehan de Saintré (Jehan de Saintré bé nhỏ) của Antoine de la Sale (1388-1460), gương mẫu của một trinh nương toàn vẹn