Ngày đang dài hơn nhưng lạnh dữ hơn. Ba đọc:

Ngày bắt đầu dài dặc.

Tiết lạnh giá buốt hơn.

Cuối cùng, tuyết trên các triền phía tây và phía nam mềm xốp một phần. Buổi trưa, những nhủ băng nhỏ giọt. Nhựa khởi dâng trong các thân cây và đã tới lúc làm đường.

Trong buổi sáng lạnh, trước khi mặt trời lên, almanzo và ba đã rời nhà tới rừng trường khế. Ba đặt một cây đòn gánh gỗ lớn trên vai và almanzo một cây nhỏ hơn. Hai đầu gánh lủng lẳng những dây thừng bằng vỏ cây sừng nai với những móc sắt lớn và mỗi móc sắt treo một thùng lớn bằng gỗ.

Mỗi cây trường khế, ba đều khoét một lỗ nhỏ và ráp khít một vòi nhỏ bằng gỗ vào đó. Nhựa trường khế ngọt ngào qua những vòi này nhỏ vào những chiếc xô nhỏ.

Đi từ cây này qua cây khác, almanzo trút nhựa vào chiếc thùng gỗ lớn của cậu. Sức nặng đè trĩu hai vai nhưng cậu nắm chắc mấy chiếc thùng bằng hai bàn tay không cho đung đưa. Khi thùng đầy, cậu tới đổ vào chiếc vạc nấu lớn.

Vạc nấu lớn treo vào một khúc cây gác giữa hai chạc cây. Ba giữ lửa cháy sáng đều ở phía dưới vạc để nấu sôi nhựa.

Almanzo thích đi hoài qua những khu rừng hoang đông giá. Cậu đạp trên tuyết giống như chưa từng được đi như thế bao giờ và sau cậu chỉ kéo dài vết chân của cậu. Cậu bận rộn trút những xô đầy nhựa vào thùng và khi nào khát cậu uống một vài hớp nhựa lạnh như băng, ngọt mềm.

Cậu thích quay lại chỗ ngọn lửa đang gào thét. Cậu cời lửa và ngắm những tia sáng rực bay lên. Cậu hơ nóng mặt và hai bàn tay trong hơi nóng hừng hực và hít hà mùi nhựa đang sôi. Rồi cậu lại đi vào rừng.

Buổi trưa, tất cả nhựa đang sôi trong vạc. Ba mở xô thức ăn và almanzo ngồi lên khúc cây bên cạnh. Hai cha con ăn và nói chuyện. Họ duỗi dài chân về phía đống lửa và tựa lưng vào một đống gỗ. Xung quanh họ chỉ có tuyết, băng và rừng hoang nhưng họ thoải mái, ấm áp.

Ăn xong, ba ngồi bên đống lửa canh chừng nhựa còn almanzo đi lùng kiếm những trái dâu mật mùa đông.

Dưới lớp tuyết ở các triền phía nam, những trái dâu mật đã chín đỏ tươi giữa các chùm lá xanh. Almanzo lột găng tay, dùng bàn tay trần cào tuyết ra. Cậu kiếm được từng cụm dày đỏ chói và nhét đầy miệng. Những trái dâu ướp lạnh dập vỡ giữa hai hàm răng trào ra chất nước thơm ngọt.

Không thứ gì khác có thể sánh ngang với những trái dâu mật mùa đông được đào ra từ trong tuyết.

Quần áo almanzo dính đầy tuyết, các ngón tay cậu cứng ngắc và đỏ hỏn vì lạnh nhưng cậu không thể rời xa triền phía nam trước khi cào bới khắp hết.

Khi mặt trời nghiêng xuống phía sau những cây trường khế, ba liệng tuyết lên đống lửa làm nổi lên những tiếng xèo xèo trong hơi nước mờ mịt. Rồi ba múc si-rô nóng vào các thùng. Ba và almanzo lại đặt những cây đòn gánh lên vai, gánh những đôi thùng về nhà.

Họ trút si-rô vào chiếc chảo đồng lớn của má trên lò nấu. Rồi almanzo đi lo việc nhà trong lúc ba đi chuyển về số si-rô còn lại trong rừng.

Sau bữa tối, si-rô đã trở thành đường. Má múc qua những chảo đựng sữa sáu lít và để ra ngoài lạnh. Tới sáng, mỗi chiếc chảo đều có một ổ đường trường khế lớn cứng ngắc. Má gỡ ra những ổ đường tròn, nâu vàng và cất lên hàng giá đựng thực phẩm.

Ngày nối ngày, nhựa cây tiếp tục chảy và almanzo theo ba đi gom lại, nấu sôi lại để mỗi má làm thành đường. Tất cả số đường làm ra đủ để dùng cho đến hết năm sau. Lúc đó, phần si-rô nấu sôi cuối cùng không dùng làm đường mà chứa trong những chiếc vại ở dưới hầm đồ ăn để làm si-rô dùng cho cả năm.

Khi alice đi học về, cô ngửi almanzo và kêu lên:

- ô, em đã ăn dâu mật mùa đông rồi!

Cô thấy không công bằng chút nào khi cô phải tới trường còn almanzo được đi gom nhựa và ăn dâu mật mùa đông. Cô nói:

- con trai có mọi thứ thú vị.

Cô buộc almanzo phải hứa sẽ không đụng đến những triền phía nam dọc sông trout bên kia bãi chăn cừu.

Thế là vào những ngày thứ bảy, cả hai cùng nhau đến cào bới những triền này. Khi almanzo kiếm được một cụm đỏ tươi, cậu hét lên còn alice kêu the thé khi tìm thấy. Có lúc cả hai chia với nhau nhưng cũng có lúc không chia. Cả hai đều bò bằng tay và đầu gối khắp các triền phía nam và ăn dâu mật mùa đông suốt buổi chiều.

Almanzo mang về nhà một xô đầy những chiếc lá dày, xanh biếc còn alice nhét lá vào một cái lọ lớn. Má đổ đầy whisky vào lọ và cất đi. Đó là thứ gia vị dâu mật mùa đông của má để thêm thơm cho bánh qui và bánh ngọt.

Mỗi ngày, tuyết tan một ít. Những cây tuyết tùng và vân sam đã rũ hết tuyết và tuyết cũng biến thành những hạt tròn rơi xuống từ những nhánh sồi, nhánh trường khế trơ trụi. Dọc các bức vách nhà kho và ngôi nhà, mặt tuyết lỗ chỗ do nước từ các nhũ băng rơi xuống và cuối cùng các nhũ băng sụm vỡ.

Mặt đất ướt át và các lối đi đen ngòm khắp nơi. Những lối đi kéo rộng ra thêm mãi. Chỉ riêng những lối đi bị nén đạp xuống là còn màu trắng và một phần tuyết còn đọng lại trên các mé phía bắc của dãy nhà và mấy đống gỗ. Rồi chương trình học mùa đông chấm dứt và mùa xuân đã tới.

Một buổi sáng, ba lái xe đi malone. Trước buổi trưa, ba hấp tấp trở về nhà và từ trên xe đã la lớn thông báo tin tức. Các nhà buôn khoai tây new york đang có mặt ở thị trấn.

Royal chạy ra kho giúp đóng ngựa vào xem alice và almanzo chạy vào nhà lán lấy những chiếc thùng đong ( thùng đong: bushel, bằng khoảng 36 lít ).

Cả hai xoay tít đâm bổ xuống cầu thang dưới hầm chứa và bắt đầu xúc khoai tây thật nhanh. Trước khi ba lái cỗ xe tải vào cổng bếp, hai thùng khoai tây đã đầy ắp.

Sau đó là một cuộc chạy đua. Ba và royal hối hả khuân những chiếc thùng lên cầu thang, đổ ụp vào thùng xe còn almanzo và alice hối hả nhồi đầy khoai vào sao cho nhanh hơn việc chuyển đi.

Almanzo cố chất đầy nhiều thùng hơn alice nhưng không làm nổi. Cô làm nhanh đến nỗi cô xoay người về phía chiếc thùng lớn rồi mà vành váy của cô còn đang xoay về hướng khác. Khi cô đẩy những lọn tóc về phía sau, bàn tay của cô trét lên má cô đầy vết dơ. Almanzo cười giễu khuôn mặt dơ dáy của cô và cô cười lại:

- soi gương coi! Mặt em còn dơ hơn chị nữa!

Cả hai luôn giữ các thùng đầy, ba và royal không khi nào phải chờ. Khi thùng xe đầy rồi, ba vội vã đánh xe đi.

Xế chiều ba mới trở về, nhưng royal, almanzo và alice vẫn chất đầy một thùng xe nữa khi ba ăn mấy món ăn nguội rồi ba lại chở đi. Đêm đó, alice giúp royal và almanzo làm các việc trong nhà. Ba không có mặt tron bữa ăn tối vì không về kịp trước giờ ngủ. Royal ngồi đợi ba. Tới khuya, almanzo nghe thấy tiếng xe và royal bước ra giúp ba lo cho lũ ngựa mệt nhọc phải kéo hàng suốt hai mươi dặm đường trong ngày hôm đó.

Sáng hôm sau và sáng hôm sau nữa, cả nhà bắt đầu chất khoai dưới ánh nến và ba chở đi chuyến đầu trước khi mặt trời mọc. Vào ngày thứ ba, tàu chở khoai mới khởi hành đi về new york, nhưng toàn bộ khoai của ba đã chất xong lên tàu.

Ba nói với má trong bữa ăn tối:

- năm trăm thùng đong hết thảy với giá một đô la một thùng. Tôi đã nói với bà khi khoai tây xuống giá vào mùa thu vừa rồi là khoai sẽ lên giá vào mùa xuân.

Thế là có năm trăm đô la trong ngân hàng. Tất cả đều hãnh diện vì ba đã trồng được loại khoai tây tốt như thế và biết rõ lúc nào giữ lại trong kho và lúc nào nên đem bán.

Má nói, mặt rạng rỡ:

- đúng là thật tốt.

Cả nhà đều vui sướng. Nhưng ngay sau đó, má lại nhắc:

- rồi, bây giờ chúng ta đều rảnh rỗi nên ngày mai sẽ dọn dẹp nhà cửa, phải lo làm sớm.

Almanzo rất ghét việc lau dọn nhà. Cậu sẽ phải lôi những đường khâu lược trên tất cả các mép thảm dài hàng dặm. Rồi những tấm thảm được treo trên những dây vải phía ngoài và cậu phải đập chúng với một cây gậy dài. Khi còn bé, cậu chạy dưới những tấm thảm coi đó như những căn lều. Nhưng bây giờ, cậu đã chín tuổi và cậu phải đập những tấm thảm này cho tới không còn một chút bụi nào bay lên nữa.

Mọi thứ trong nhà đều rời đi, mỗi thứ đều được lau chùi và đánh bóng. Màn cửa được hạ xuống, nệm giường khuân ra ngoài trời, tất cả khăn, chăn trải giường đều được giặt. Từ sáng sớm đến tối mịt, almanzo không ngưng chạy, bơm nước, khuân củi, trải rơm sạch lên mặt nền đã được lau chùi rồi giúp kéo căng những tấm thảm trên đó và khâu lược trở lại các mép thảm.

Nhiều ngày nối sau, cậu quanh quẩn trong hầm chứa. Cậu giúp royal dọn trống khạp để rau. Cả hai lựa ra từng trái táo, từng củ cà-rốt, từng củ cải bị hư và đặt những thứ còn tốt vào mấy chiếc khạp do má đã lau sạch. Các cậu mang những khạp khác xuống và xếp chúng vào nhà lán gỗ. Các cậu cũng lôi ra đủ thứ vại sành, bình sứ cho tới khi hầm chứa gần như trống rỗng. Rồi má lau cọ vách và nền. Royal đổ nước vào các thùng vôi và almanzo khuấy cho tới khi nước vôi hết sôi và thành lớp nước màu trắng. Sau đó, các cậu quét trắng hết hầm chứa. Thật là thú vị.

Khi các cậu lên nhà trên, má nói:

- cám ơn chúa! Các con có quét vôi vách hầm trắng bằng quét các con không?

Toàn thể hầm chứa đều sạch, mát và trắng như tuyết khi vôi khô. Má chuyển những chảo đựng sữa xuống những giá đồ đã được lau sạch. Các thau đựng bơ đã được đánh tráng bằng cát và phơi khô trong nắng. Almanzo đặt chúng thành một hàng trên nền hầm sạch sẽ để chờ đổ đầy bơ mùa hè.

Ngoài trời, những khóm tử đinh hương và tuyết cần tươi rực rỡ. Bông tím và mao hương đang nở hoa trên những thảm cỏ xanh. Các loài chim rộn ràng xây tổ và thời gian làm việc ngoài đồng đã tới.

--- ------