ĐỀU SỢ VỢ NHÀ MÌNH

Ngõ Hậu Đức rất nổi danh ở phủ Giang Châu, là chốn hào môn thế gia tụ tập xây nhà. Trên đời luôn có những nơi như vậy, chẳng cần biết trước kia bạn thế nào, nhưng nếu hiện tại không gặp thời, chim én Tạ Đường cũng chỉ có thể bay vào nhà bình thường cư trú mà thôi*. Con đường này thế mà vẫn tiếp tục tồn tại, những gia đình đang định cư hiện nay không phải thế gia nhưng vẫn tương đối giàu có, cũng chẳng đến nỗi làm nhục danh thơm. Chỉ tiếc nơi đây trước giờ chưa từng có quan to đại thần nào ở cả.

[*Được trích từ hai câu thơ “Cựu thời Vương Tạ đường tiền yến, Phi nhập tầm thường bách tính gia.” trong bài Ô Y hạng của Lưu Vũ Tích, ý bảo dù có thịnh thế đến đâu cũng vẫn sẽ có ngày lụi tàn.]

Đến tận bây giờ, ngõ Hậu Đức rốt cuộc cũng đã nghênh đón vị quan đầu tiên, tuy không to nhưng vẫn là người đang nhậm chức, hắn đã mời mọi người đến nhà chơi, hàng xóm cũng nể mặt, đều vận xiêm y là lượt, phụ nữ cài trâm đeo trang sức, chỉnh chu gọn gàng sang dự tiệc.

Nương tử Kỷ gia Hà thị rất khách sáo với hàng xóm, mọi chuyện trong nhà đều do nàng quản lý, ngay cả đối ngoại nàng cũng có quyền làm chủ ba phần, nhưng lần này lại nghe lời Kỷ chủ bộ, sống hòa hiếu với chòm xóm. Trước đây Hà thị nóng lòng muốn kết giao với vợ quan, để nhà mình cũng thành thượng lưu theo. Chả ngờ đã qua ba ngày, vợ huyện lệnh vẫn chỉ thân thiết với vợ tri phủ như trước, Hà thị chỉ là vợ của một chủ bộ be bé trong huyện, lại vừa đến đây, cũng chẳng được ban cáo mệnh*, chẳng trách không chen nổi chân vào chỗ vợ tri phủ.

[*Chỉ các tước do vua ban cho nữ quyến nhà quan.]

Trở về ấm ức với Kỷ chủ bộ: “Dọn đến đã mấy ngày, ba hôm trước từ nương tử huyện lệnh trở xuống còn rất khách sáo với ta, ba hôm sau lại làm bộ chẳng quen biết gì, ta phải rào trước đón sau họ cả ngày, bực chết mất.”

Kỷ chủ bộ tiền thân là cử nhân, trước cũng hơi kiêu ngạo, nhưng quan lại triều này trừ tụi ấm quan* ra thì toàn do đỗ đạt mà thành cả, những người có thể làm quan phần nhiều là tiến sĩ, đồng tiến sĩ, cái danh cử nhân quèn này đúng là chẳng bì được với ai. Lúc giao tiếp với đồng nghiệp, cũng chẳng cao hơn ai, Kỷ chủ bộ trái lại khuyên vợ nhà mình: “Không muốn cũng phải nịnh, ta chỉ là cử nhân, cử nhân làm quan, khó lắm. Bà hiền huệ thế cũng phải. Mà thế chẳng thà làm thân với hàng xóm, không thể xem thường người thành này, lệnh ông nhà họ Trình kia là tú tài, con trai đã chết của ông cũng là cử nhân. Con cháu nhà người khác cũng có ăn có học, chưa chừng sau này lại đỗ tiến sĩ.”

[*Là chức quan được ban cho con cháu những gia đình có công với triều đình]

Hà thị đảo mắt, vỗ tay: “Biết mà, họ có khi đã định cư mấy đời, là dân gốc ở cái thành này, chưa chừng hiểu mọi sự xưa tích cũ chốn này cũng nên. Ông là quan, nhà họ lại không có ai làm quan cả, tất phải bợ đỡ ta. Tốt với họ là chúng ta nhân từ, cũng có lợi cho quan danh của chàng.”

Hiếm khi được vợ mình khen, Kỷ chủ bộ vuốt chòm râu mới để, cười toe.

Hà thị nói: “Đã thế, ta sẽ năng qua lại với nương tử Trình gia hơn, nhà ấy là đáng thương nhất. Nương tử Trình gia cũng còn trẻ, hai ba năm sau sinh thêm vài thằng con trai, gia nghiệp sẽ vững chắc. Có khi còn hưng thịnh hơn họ Dương, họ Liễu nữa ấy.”

Kỷ chủ bộ đáp: “Nói gì lạ vậy, nhà họ Trình chẳng có lấy một mống con trai, làm sao bằng Dương Liễu đông con nhiều cháu?”

“Ông đúng là chỉ biết học, còn lại chả biết gì. Dương gia có bốn đứa con trai, Liễu gia có ba đứa, lại thêm hai cô con gái chưa gả, ta thấy người được họ cử đi đưa bái thiếp chẳng kém gì so với Trình gia, lại ngụ trong cùng một ngõ, có thể thấy họ cũng khá giả như nhau, người đứng đầu hai nhà mà chết, chia gia sản, phân một cắt hai, phần mỗi người nhận được có là bao? Chẳng bằng nhà neo người. Gia đình từng trải sẽ trụ vững hơn đám trước giờ vẫn xuôi chèo mát mái.”

Kỷ chủ bộ thầm cân nhắc, rồi nói: “Nói thế cũng đúng.”

Thế là Hà thị hào hứng trả lời thiếp mời hàng xóm đến chơi, mình thì vận y sam mùa hè mới may, cài trang sức mà các thím cùng tộc tặng trước khi đến đây, lật rương tìm chiếc vòng Dương Chi báu nhất để đeo, rồi lệnh nha hoàn cầm kính lăng hoa, ngắm mình mãi không chán.

•••••

Vợ chồng Kỷ chủ bộ muốn sống tốt với láng giềng, láng giềng cũng muốn làm thân với chủ bộ nha môn, khách chủ đều có lòng, ngày hôm đó, nhà Kỷ chủ bộ không ngớt tiếng cười. Cả khách lẫn chủ đều treo nụ cười lên miệng, nam nữ chia ra ngồi, rượu thịt được tửu lâu đưa đến, vô cùng tinh tươm.

Bên chỗ các đấng mày râu, chén tạc chén thù, chơi phạt rượu, lại có thêm vài cô đào được Kỷ chủ bộ mời về, nhưng vì các bà vợ ở cách đấy không xa, vả lại cũng chưa hay tính tình của Kỷ chủ bộ, nên chẳng ai dám buông lời trêu ghẹo. Kỷ chủ bộ thấy thế cũng an lòng: Dân đất này thuần phác, tốt thật, tốt thật.

Cậu sai vặt nhà họ Kỷ lắc thử bầu rượu, mở nắp ra nhìn thấy đáy bèn chuyển lên bàn trà cao, lại thấy trên bàn có tận năm bầu đã cạn, bảo với người bên cạnh: “Tôi vào bếp rót thêm rượu.” Tay cầm ba bầu rỗng, lảo đảo xuống bếp.

Vì hôm nay gọi thức ăn bên ngoài nên dưới bếp không bận lắm, phòng bếp Kỷ gia cũng có khoảng năm sáu người giúp việc, người trẻ đều ra bưng mâm dọn rượu, chỉ còn một bà mợ hơn bốn mươi và hai nha hoàn làm việc nặng ở lại trông bếp, chuẩn bị canh giải rượu —– Yến tiệc vừa bắt đầu, nghe tiếng đàn sáo bên ngoài, lòng rất háo hức.

Thấy sai vặt đến, hai nha hoàn đỡ lấy bầu rượu, mở vò, chợt nha hoàn khoảng tám, chín tuổi gọi “Ca ca” rồi nói: “Lại hết mấy bầu, bên ngoài uống nhiều thật.” Nha hoàn lớn hơn, khoảng mười một mười hai tuổi cũng lên tiếng: “Ca, bên ngoài náo nhiệt quá? Có những ai thế ạ?”

Cậu sai vặt thấy bà mợ không ngăn lại, bèn cười vấn an: “Mợ khỏe.” Rồi lại ho một tiếng, bắt đầu kể: “Chúng lang quân ngoài kia chè chén vui vẻ với lang quân nhà mình, đến là ăn ý,” đoạn cúi đầu, chớp mắt vài cái, “thấy đào cũng không dám ngước mắt ngắm, chỉ dám liếc một cái, lại liếc vào nhà trong —– đều sợ vợ nhà mình cả…”

Chẳng dè bị bà mợ vỗ bốp vào lưng: “Rót đầy rượu rồi, mi còn không mau đem ra, để lỡ tuần rượu của khách, xem họ có đánh gãy chân không! Sau mà còn nói nhăng nhít trước mặt tụi nha hoàn nữa, mợ đây cho vài cái bộp tai đấy.”

Nha hoàn lớn rút ra một cái mâm sơn đen, đặt bầu đã đầy lên: “Dùng cái này, bê dễ hơn.”

Sai vặt trơ mặt mè nheo với bà mợ, đoạn lại bưng mâm, chạy biến đi đưa rượu. Để lại hai nha hoàn hỏi chuyện bà: “Ở phủ Giang Châu mà vẫn có người sợ vợ như lang quân nhà mình ạ?”

Bà mợ vừa tức vừa buồn cười: “Ai dạy chúng bây nói xấu sau lưng chủ nhân thế? Nhìn thì được, không nên nói ra! Giữ mình một chút, nương tử nhà này không hiền lành gì đâu!”

Hai nha hoàn cùng gật đầu: “Dạ mợ, sau không dám nữa.” Lại sợ sẽ bị cả nương tử và lang quân mắng, bèn năn nỉ mợ không báo cho Hà thị hay.

Bà còn đang lưỡng lự, nha hoàn bé lanh hơn một tý, bước tới đấm lưng bóp vai cho bà, lát sau bà mới nói: “Sau này phải cẩn thận hơn, bây giờ lang quân đã làm quan, hạ nhân cũng phải có phong phạm hơn kẻ khác.”

Chúng nha hoàn đồng loạt dạ thưa.

•••••

Không bàn tới một già hai trẻ dưới bếp tán chuyện thế nào nữa, trên bàn tiệc lại náo nhiệt theo kiểu khác.

Bên cánh đàn ông đã bỏ xưng hô kiểu cách, người sàng sàng tuổi nhau thì xưng huynh gọi đệ, Kỷ chủ bộ cũng đã gọi lão tiên sinh hơn bốn mươi nhà họ Liễu bằng “ông” luôn rồi. Trong chòm xóm, Kỷ chủ bộ vừa mắt Trình Khiêm nhất.

Mới đầu gặp Trình Khiêm, Kỷ chủ bộ như mất hồn, Trình Khiêm ngoài hai mươi, không để râu, mặt như quán ngọc môi tựa chu sa, mày kiếm mắt sáng, da dẻ cánh đàn ông khu Giang Châu này khá trắng, Trình Khiêm lại tướng mạo ngời ngời, đứng thẳng người trong đám đông, trông như hạc giữa bầy gà. Kỷ chủ bộ lại nhìn sơ một lượt hàng xóm, kẻ thì lùn, người thì già, ăn nói cũng chẳng hơn ai. Còn Trình Khiêm vừa biết âm luật, lại chơi phạt rượu giỏi, đố số tửu lệnh này nọ cừ không ai sánh bằng.

Kỷ chủ bộ vốn đã định sẵn sẽ chiếu cố Trịnh gia vài phần để lấy tiếng thơm, giờ thấy chàng thế kia lại càng yêu thích: Mình còn sợ người nhà họ Trình rụt rè e ấp, khó tiếp xúc, nếu phải kết giao thì khó chịu lắm thay. Nhưng giờ xem cậu ta, hẳn sẽ dễ mà qua lại. Lại đưa mắt nhìn Trình Khiêm, bỗng nhíu mày.

Lúc vừa vào cửa, Trình Khiêm cũng quan sát vị chủ bộ họ Kỷ này, tuổi ngoài ba mươi, tướng người ngũ đoản, da hơi đậm màu, để râu, tiếng quan thoại pha chút khẩu âm. Mắt không to không nhỏ, mặt không xấu không đẹp, giọng nói không cao không thấp, là kiểu người rất bình thường. Trình Khiêm thường xã giao bên ngoài, cũng cư xử đúng mực với vị Kỷ chủ bộ ấy.

Trong đám hàng xóng lại có vài người tỏ vẻ khó chịu, đều là hàng xóm với nhau, thường ngày ngửa đầu gặp cúi đầu gặp, vậy mà giờ thấy hàng xóm mới này đối đãi khác biệt với người ở rể là Trình Khiêm, vô cùng bực mình. Khi nói tới chữ “ghen ghét”, người đời thường nghĩ ngay đến phụ nữ, ngay cả trong mặt chữ cũng có bộ nữ đứng kề, song họ lại không biết rằng, một khi đàn ông lên cơn ghen ghét thì còn độc hơn phụ nữ ngàn lần.

Trình Khiêm vừa tốt dáng lại hành sự tinh tế chu toàn, thế là khiến người ghen ghét. Láng giềng dạy con, lúc nào cũng đem chàng ra so: “Con rể họ Trình, cái gì cũng giỏi hơn mày, chỉ khổ cái cha mẹ mất cả. Mày cũng chỉ cứng được khi còn cha còn mẹ thôi, tao mà chết, mày còn lại gì?” Vì chàng ở rể nên không như mọi người, không trở mình được, thường ngày cánh thanh niên trang tráng cũng chỉ có thể dằn nỗi ấm ức này xuống. Hôm nay, gia chủ lại cực kỳ niềm nở với chàng, tuy không đến mức như hình với bóng, nhưng giọng điệu và cả ánh mắt đã khác biệt rồi —– Không kìm nổi cơn thẹn, càng muốn làm Trình Khiêm xấu mặt.

Đầu tiên là Liễu gia Liễu tam lang xách bầu rượu lên, kính chủ nhà trước, sau lại chạm chén với Trình Khiêm: “Thường ngày khó gặp tỷ phu, nay mượn rượu chủ bộ, ta cùng anh uống vài chén.”

Rồi tới Dương gia Dương nhị lang: “Đã uống với hắn, cũng phải uống với ta.”

Lại thêm bọn Lý gia Lý đại lang lần lượt xếp hàng, Triệu đại lang chồng của nương tử Triệu gia thấy chuyện không ổn, nghĩ nhà mình và họ Trình cũng là chỗ quen thân, đằng vợ lại là cháu nuôi của lão an nhân bên ấy, bèn bước tới giải vây cho Trình Khiêm. Kỷ chủ bộ cũng muốn ra ngăn, Trình Khiêm lại khẽ lắc đầu với hắn. Lý chính* cùng đến dự tiệc và các cụ lớn tuổi thấy thế, ngặt nỗi không ai mượn rượu quậy phá, lại không phải ở nhà mình, nên cũng không đủ lẽ để đứng ra ngăn.

[*Ở hiện đại nôm na gọi là trưởng khu phố.]

Trình Khiêm thấy sau khi uống mười chung, mắt Triệu đại lang đã hơi đờ đẫn, bèn xách áo rồi dìu hắn ngồi xuống ghế, mình thì nhận rượu, đọ sực với người. Chẳng bao lâu sau, Dương nhị Lý đại Liễu tam đều gục xuống bàn, mặt Trình Khiêm phiếm hồng, cầm chung rượu cười lạnh dưới ánh đèn.

Hàng xóm trầm trồ khen ngợi, anh em ba người kia khiêng mấy con bợm say xuống. Trình Khiêm thầm lo lắng, chẳng biết nương tử của mình có phải cũng gặp chuyện này ở trong kia hay không, bèn mượn cớ đi vệ sinh, rút một hào bạc từ tay áo ra đưa cho bà mợ bưng canh giải rượu: “Phiền mợ đến trông hộ nương tử nhà ta, hôm nay nàng mặc áo khoác ngắn thêu bồ đào hồng lĩnh váy trắng thêu kim tuyến, khoảng hai mươi tuổi, đầu cài trâm hoa mai.”

•••••

Lại nói bà mợ này chính là bà bếp nhà họ Kỷ, sợ khách tiệc ngoài kia uống say rồi gây chuyện, bèn đi cùng sai vặt mang canh giải rượu lên mà không sai nha hoàn, lệnh chúng giúp việc sau bếp. Thần tài đưa lối, bà mợ thầm than người tốt sẽ được báo đáp, mình thế mà lại gặp một chàng trai tuấn tú xót vợ, mở miệng đáp: “Già này đi ngay.”

Vào đến gian trong, cánh má hồng lại không ham uống rượu, chỉ nhã nhặn nhấp môi một tý —– Quá nửa là dùng món, trò chuyện.

Một trai một gái nhà họ Kỷ đã được đưa đến làm quen với láng giềng trước khi khai tiệc, bấy giờ tuy không ở đấy nữa nhưng vẫn còn không ít cô góp lời tán dương. Hà thị nghe đến là vui vẻ, nhớ đến chuyện đã bàn cùng chồng, lại thấy Tú Anh xinh đẹp, ngôn hành thẳng thắn mà không luống cuống, sau màn thăm hỏi thân sơ lại làm quen được với Lâm thị —– Rất hợp rơ.

Trình Tú Anh cũng thích Hà thị. Hà thị này độ khoảng ba mươi, vẻ ngoài không đẹp không xấu, vóc người không cao không thấp, thuộc kiểu không có gì đặc biệt. Tuy có hơi bình thường một chút nhưng là người dễ chịu, giọng nói hơi có khẩu âm miền Tây, khi phát âm lại từng chữ rành rọt, nghe rất thoải mái. Nàng biết chuyện Kỷ gia, nương tử nhà họ Kỷ này khá là lợi hại, không hẹn mà hợp tính Trình Tú Anh.

Dẫu có hợp nhau, vừa nhìn như đã quen từ lâu, nhưng lại không thể nói với nhau thêm vài câu như những người khác. Nhị nương tử Liễu gia khen một câu: “Đại lang nhà cô trông rất ra dáng đấy nhé.” Đại nương tử Lý gia tiếp chuyện : “Vừa lễ phép vừa nhã nhặn, dù gì cũng là con nhà trí thức, hơn thằng khỉ nhà tôi gấp trăm lần.”

Người xướng kẻ ca, quấn lấy Hà thị tán chuyện chăm sóc con thế này thế nọ. Trình Tú Anh ngầm bực mình, mắt lạnh ngồi nhìn, đám người này vừa vào đã tự kết thành đội, chỉ có Lâm thị nương tử Triệu gia là còn nói chuyện thoải mái với nàng. Kẻ khác có vẻ sợ phải giao tiếp với nàng, cứ như sợ nàng đập phá chặt chém vậy —– Trình Tú Anh thầm nghĩ, đúng là nhìn ai cũng thành người xấu.

Bấy giờ bà bếp bước vào, Hà thị quắc mắt: “Mợ bếp, lên đây làm gì?” Bà mợ cười thưa: “Già sợ bọn nha hoàn ra kia lại luống cuống tay chân, bèn lệnh chúng đến đây hầu hạ nương tử rồi tự ra kia đưa canh, vừa lúc gặp một lang quân tuấn tú sai đến đây trông nom nương tử nhà cậu, người mặc áo khoác ngắn màu đỏ, váy trắng, đầu cài trâm hoa mai.”

Chúng nữ nhìn quanh, thấy ngay Tú Anh. Hà thị nói: “Muội tử xinh đẹp thế này, chẳng trách lang quân thương nhớ. Mợ kia, nói với lang quân Trình gia, vợ cậu ta ở chỗ ta, ta chịu trách nhiệm cho, thế thôi.”

Vài cô cùng nói: “Lang quân nhà ấy đúng là yêu thương nàng.” Lại thở dài một lượt. Cả phòng gượng gạo lắng xuống. Hà thị ngầm hiểu nhưng không bóc trần, lại hơi lấy làm tiếc cho Trình Tú Anh —– Là một người hoàn hảo, nhà cũng đủ đầy, chỉ thiếu mỗi anh em, thế mới rơi vào cảnh ngộ khó xử như vậy. Nghe nương tử nhà huyện lệnh bảo chùa trên núi Tây Nam rất thiêng, chi bằng mời nàng lên chùa lễ bái, mình thì cầu tiền đồ, còn Trình nương tử thì xin đứa con trai.