Khi vào trong phòng Biến hình, hoàng thân Côngđê đã hẹn gặp Đăngđơlô ở nhà đô đốc anh ông vào trưa hôm sau.

Hoàng thân sốt ruột để kể những sự kiện hôm trước vơi Côlinhi, nhất là với Đăngđơlô trẻ hơn và ít nghiêm khắc hơn ông anh ở phố Bêtexi trước giờ ấn định.

Về phía Đăngđơlô, ông đã đến trước hoàng thân. Ông đã ở cùng Côlinhi đã một giờ và mối tình phóng đãng của tiểu thư Xanh Ăngđrê đã được phán xét một cách nghiêm trọng nhất giữa hai tinh thần khắc nghiệt này không như giữa hoàng thân và Đăngđơlô.

Liên minh giữa thống chế Xanh Ăngđrê với nhóm Ghidơ không chỉ là liên minh giữa gia đình với gia đình mà còn là liên minh tôi giáo và chính được tạo nên để chống lại phe đảng Canvanh; và cái cách mà người ta đã khởi sự với pháp quan Anơ Đuybuôc chỉ ra rằng người ta không hề dè dặt trong việc đối xử khôn khéo đối với những người tân giáo.

Hai anh em đã tái mặt về bức thư của tiểu thư Xanh Ăngđrê; họ đã cố lục lọi trong kí ức, nhưng cả người này lẫn người kia đều không nhận dạng được chữ viết của lá thư và họ đã chuyển cho bà đô đốc đang giam kín mình trong buồng phòng bà làm những chuyện mộ đạo của bà, để biết những kỉ niện của bà có phục vụ cho việc truy tìm chữ viết của lá thư ấy hơn chồng và em chồng bà hay không.

Trong hoàn cảnh khác, Đăngđơlô và nhất là Côlinhi đã chống lại những việc người anh em kết nghĩa của họ là hoàng thân Côngđê tiếp tục cuộc phiêu lưu điên rồ ấy; nhưng những tấm lòng trung thực nhất đã có những sự nhượng bộ nào đó về lương tâm mà họ tin là buộc phải nhượng bộ trong những hoàn cảnh lớn lao đặc biệt.

Vả lại, thật quan trọng đối với phe đảng Canvanh, là ông đờ Gioanhvin không hề cưới tiểu thư Xanh Ăngđrê và , ít ra cuộc hẹn hò của tiểu thư Xanh Ăngđrê không phải với ông hoàng đờ Gioanhvin, điều này không thể có được mà chắc chắn hơn cả là ông đờ Côngđê, giả thử là ông này đã thấy vài điều gì đó sẽ gây ra dư luận ầm ĩ về những gì ông đã nhìn thấy, dư luận này sẽ tới tai những ông Đờ Ghidơ và vài sự đổ vỡ sẽ tiếp theo đó.

Còn hơn thế; từ sự thiếu thận trọng của hoàng thân Côngđê sẽ nổi lên điều đắng cay cho ông theo mọi khả năng có thể; thế mà hoàng thân đang lửng lơ giữa Thiên Chúa giáo và giáo phái Canvanh,bị Côlinhi và Đăngđơlô lôi kéo, có thể trở thành tín đồ Tin lành.

Đối với một phe đảng thì một người có giá trị hơn một chiến thắng.

Mà đó không chỉ là một con người mà là một nhân vật quang vinh, là ông hoàng đẹp trai, trẻ trung, trung thực và dũng cảm.

Vậy là người ta đợi ông ở lâu đài Côlinhi với sự sốt ruột mà ông không ngờ tới.

Như chúng tôi đã nói, ông tới trước giờ hẹn và theo lời mời của hai anh em là làm một cuộc xưng tội toàn bộ, ông bắt đầu câu chuyện kể theo đó, chúng tôi nói là vì vinh dự của tính xác thực của nó, ông hoàng không giấu những người nghe một điều gì về những việc đã xảy ra với ông.

Ông kể lại những gì ông đã nhìn và nghe thấy, không bỏ sót một chi tiết nào, nói cả trong tư thế nào mà ông đã nghe về những điều ông đã kể.

Hoàng thân là một người có trí tụê nên bắt đầu câu chuyện bằng cách tụ chế giễu mình nhằm đi trước những người kia làm cho những người này thấy rằng việc đã được nêu rồi không còn ý nghĩa giễu cợt nữa.

- Bây giờ - đô đốc hỏi sau khi hoàng thân chấm dứt câu chuyện kể- ông tính làm gì đây?

- Quả thật –Côngđê nói- một việc thật đơn giản là hơn bao giờ hết tôi trông cậy việc này ở ông, Đăngđơlô thân mến, lặp lại cuộc phiêu lưu của tôi.

Hại anh em nhìn nhau.

Hoàng thân cố bám lấy những ý nghĩ của mình nhưng Côlinhi vì danh dự của mình tin rằng phải có vài lời phản bác.

Nhưng vừa cất lời vội nói để can ngăn hoàng thân thì ông này đã đặt bàn tay lên cánh tay ông:

- đô đốc thân mến, nếu ông không đồng ý với tôi về điểm này, chúng ta nói tới chuyện khác xét rằng tôi đã quyết định việc này và tôi sẽ phải trả giá lớn để đấu tranh với lý lẽ và ý chí của con người mà tôi yêu và kính trọng hơn hết trên đời, có nghĩa là ông đấy.

Đô đốc cúi mình trước con người kiên quyết giữ chủ ý của mình và ông cảm thấy bất lực để đâú tranh, nhưng tự đáy lòng, ông rất vui trước sự kiên tâm của người em kết nghĩa này.

Coi như việc đã thoả thuận là tối ấy như đêm trước, Đăngđơlô tạo điều kiện dễ dàng cho hoàng thân xâm nhập vào phòng Biến hình.

Cuộc hẹn ấn định vào mười lăm phút trước nửa đêm cũng hành lang như đêm trước.

Khẩu lệnh đã được trao cho hoàng thân nhằm để ông có thể vào không khó khăn gì.Rồi ông xin lại bức thư.

Lúc ấy, đô đốc thú nhận với ông hoàng là cả ông lẫn em ông đã không thể nhận ra nét chữ trên nên ông đã đưa bức thư cho bà đô đốc mà vào giờ này không ai dám đến buồng bà vì bà đang cầu kinh mộ đạo.

Đăngđơlô nhận trách nhiệm hỏi xin lại bức thư ở bà chị dâu ngay tối hôm ấy tại câu lạc bộ của hoàng thái hậu Catơrin và đô đốc cam chắc là nhắc nhở vợ ông phải mang bức thư ấy vào Luvrơ.

Những điểm này đã được quyết định, Đăngđơlô và hoàng thân cáo từ đô đốc, Đăngđơlô trở lại đơn vị của ông và hoàng thân trở về nhà mình.

Thời gian còn lại trong ngày trôi chậm chạp và sôi sục đối với ông hoàng như thời gian ngày hôm trước cũng trôi như vậy.

Cuối cùng thì giờ này qua giờ khác và nửa giờ trước nửa đêm cũng đã tới. Ta biết rằng qua những điều đã xảy ra với Rôbơc Stuya ba giờ trước khi hoàng thân vào lâu đài thì đó cũng là những mối bận tâm như thế của chàng vào buổi tối.

Ở Luvrơ, người ta chỉ nói tới việc hành hình pháp quan Đuybuôc được chính nhà vua ấn định vào hai ngày sau.

Hoàng thân nhận thấy Đăngđơlô buồn rầu rất sâu sắc, nhưng cuộc hành quyết này thực sự đã quyết định không thể chối cãi được là sự tín nhiệm mà ông Đờ Ghidơ, kẻ ngược đãi hành hạ pháp quan Đuybuôc được hưởng ân huệ của nhà vua, vì vậy Đăngđơlô chỉ có một ước muốn nóng bỏng là được thấy ông đờ Gioanhvin có cơ bị mắc lừa gạt và chỉ ít được cười sư kì quặc giữa thắng lợi đẫm máu của những kẻ thù của ông.

Như đêm trước, hành làng chìm đắm trong bóng tối; như đêm trước, gian phòng Biến hình chỉ được chiếu sáng bởi ngọn đèn bằng bạc; như đêm trước, những ngọn đèn chùm chỉ đợi lệnh để lại được chói sáng những vẻ đẹp duyên dáng mà chúng đã toả sáng đêm trước.

Duy lần này, chiếc lan can của khuê phòng được mở ra.

Đó là một chỉ dẫn nữa khẳng định cuộc hẹn hò không hề được bãi lệnh.

Và, ông tin là nghe thấy những bước chân ở hành lang, hoàng thân trườn nhanh xuống gầm giường, không chút khó nhọc vào đêm nay, vẫn những suy tư như đêm trước, chứng tỏ người ta đã quen được mọi thứ, ngay cả ẩn náu dưới gầm giường.

Hoàng thân đã không nhầm; đúng là tiếng những bước chân mà ông nghe được trong hành lang, và những tiếng bước chân ấy rõ ràng là đàng tìm đến gian phòng Biến hình và chúng dừng lại trước cửa vào và hoàng thân nghe thấy tiếng cánh cửa xoay trên chiếc bản lề.

- Tốt! – Ông nói - Cặp tình nhân của chúng ta hôm nay vội vàng hơn hôm qua; điều này thật hết sức đơn giản là đã qua hai mươi bốn giờ họ không gặp nhau.

Những tiếng bước chân lại gần nhẹ nhàng như những tiếng bước chân của những kẻ lén lút đi vào.

Hoàng thân trườn cổ và nhìn thấy đôi chân trần của một lính xạ thủ đội cận vệ Êcôtxơ.

- Ô! Ô! - Hoàng thân khẽ thốt lên - Thế này là thế nào?

Và ông vươn dài cổ một chút nữa, đến mức sau đôi chân, ông nhìn thấy cơ thể người này.

Ông đã không lầm vì đúng là một lính xạ thủ đôi cận vệ người Êcôtxơ vừa mới đi vào.

Chỉ có điều người mới đến hầu như cũng lạc lõng bỡ ngỡ như bản thân ông đêm trước; như hoàng thân đã làm, người này vén những tấm rèm và những tấm thảm ở các bàn, nhưng không có những chỗ nào trong tất cả những thứ này cho người đó tìm được một chỗ trú ẩn tốt, người này trườn vào gầm giường đối diện với hoàng thân vừa trườn vào.

Duy trước khi người Êcôtxơ có thời cơ để nằm thuận tiện thì người này cảm thấy mũi dao nhọn tì vào tim mình trong lúc một giọng nói vào tai chàng:

- Tôi không biết ông là ai kể cả ý định nào đưa ông tới đây nhưng không được nói một lời, không một hành động hoặc là ông chết.

- Tôi cũng không biết ông là ai kể cả ý định nào đưa ông tới đây- người mới đến trả lời cùng bằng giọng ấy- nhưng tôi không chấp nhận điều kiện của ai cả: vậy ông hãy nhấn sâu con dao găm của ông nếu điều này thích hợp với ông;vị trí tốt đấy, tôi không sợ chết đâu.

- A!A! - Hoàng thân nói- Ông có vẻ là một con người dũng cảm và những người dũng cảm luôn luôn được tôi hoan nghênh. Tôi là hoàng thân đờ Côngđê, thưa ông, và tôi tra lại con dao găm của tôi vào vỏ đây.Tôi mong rằng ông cũng có niềm tin cậy đối với tôi và nói cho tôi biết ông là ai.

- Tôi là người Êcôtxơ, thưa ngài, tên là Rôbơc Stuya.

- Cái tên này thật xa đối với tôi, thưa ông.

Người Êcôtxơ im lặng.

- Xin ông vui long- Hoàng thân nói tiếp- hãy nói cho tôi biết ông đến căn phòng này nhằm việc gì và ý nghĩ nào mà ông lại ẩn mình dưới gầm giường này.

- Ngài cứ cho tôi ví dụ về lòng tin cậy, tôi sẽ rất vinh dự được ngài nói tiếp cho tôi biết với ý định nào mà chính ngài cũng ở đây?

- Quả thật, thưa ông ,việc đơn giản thôi - Hoàng thân nằm lại cho dễ chịu hơn lúc ban đầu – tôi say mê tiểu thư Xanh Ăngđrê.

- Con gái thống chế à?

- Đúng thê, thưa ông, chính là nàng. Vả lại qua con đường gián tiếp, được biết tin là nàng có cuộc hẹn hò với người tình của nàng tối nay ở đây, tôi mắc tội tò mò muốn biết kẻ sung sướng chết người ấy được hưởng ân huệ của cô gái đức hạnh và tôi chui xuống gầm giường này là chỗ bị khá gò bó, tôi xin thú nhận với ông điều này. Đến lượt ông, thưa ông.

- Thưa ngài, sẽ không cần nói rằng một kẻ lạ mặt có ít sự tin cậy ở một ông hoàng hơn nữa ông hoàng ấy đã có sự tin cậy ở kẻ đó trong chốc lát: chính tôi đây hôm kia và hôm qua đã viết thư cho nhà vua.

- A! Chán thật! Còn ai đã chuyển những lá thư ấy của ông đến địa chỉ ấy qua những cửa sổ của thống chế Xanh Ăngđrê.

- Vẫn là tôi.

- Xin lỗi- Hoàng thân nói- Nhưng thế…

- Sao? thưa ngài.

- Nếu tôi nhớ rõ thì trong bức thư ấy, ít ra trong bức thư đầu, ông đã đe doạ nhà vua.

- Vâng, thưa ngài, nếu nhà vua không hề trả lại tự do cho pháp quan Anơ Đuybuôc.

- Và để nhằm cho việc đe doạ của ông nghiêm trọng hơn, ông nói rằng chính ông đã giết hại chánh án Mina chứ? - Hoàng thân hỏi, khá sửng sốt thấy mình ở sát sườn một con người đã viết những bức thư như vậy.

- Đúng thế, chính tôi đây, thưa ngài; là người đã giết chánh án Mina - Người Êcôtxơ trả lời mà ta không thể chút nào nhận ra sự biến đổi trong giọng nói của chàng.

- Có lẽ ông sẽ dùng bạo lực với nhà vua phải không?

- Tôi ở đây với ý định đó.

- Với ý định đó ư? -Hoàng thân kêu to quên rằng nơi ông đang nằm và mối hiểm hoạ sẽ đến với ông nếu bị nghe thấy.

- Vâng, thưa đức ông, nhưng tôi xin lưu ý Điện hạ là ngài nói hơi to và tư thế mập mờ của chúng ta buộc chúng ta phải nói nhỏ đấy.

- Ông có lý- Hoàng thân nói- Vâng, bực thật! Thưa ông, chúng ta nói chậm vậy, bởi vì chúng ta đang nơi những chuyện gây tiếng vang xấu trong một cung điện Luvrơ đây.

Và ông hạ thấp giọng:

- Ôn dịch! Thật rất may mắn cho hoàng thượng là ta ở đây đúng lúc,trong khi đến đây hoàn toàn vì chuyện khác.

- Vậy ngài tính chống đối dự định của tôi.

- Tôi tin chắc điều này! Như ông tiến tới đó! Ông quyết định làm việc này đối với ông vua để ngăn cản việc hoả thiêu một pháp quan ư?

- Ông pháp quan ấy, thưa ngài, là con người trung thực nhất trên đời.

- Bất kể.

- Ông pháp quan ấy, thưa ngài, là cha tôi.

- A! Đó lại là chuyện khác. Này! Vậy thì thật hết sức may mắn, không riêng đối với nhà vua mà cả đối với ông mà tôi được gặp ông ở đây.

- Tại sao thế?

- Ông sẽ thấy… xin lỗi, mà tôi đã không nghe thấy chằng?... Không, tôi lầm …Ông hỏi tôi vì sao thật vì sao may mắn là tôi đã gặp ông ư?

- Vâng.

- Tôi sẽ nói với ông điều này: trước hết, ông hãy thề danh dự với tôi là không làm một điều xấu nào đối với nhà vua.

- Không bao giờ.

- Nhưng nếu tôi cam đoan thề với ông với lòng chân thành của một ông hoàng là có được sự gia ân cho pháp quan thì sao? Tôi đây.

- Nếu ngài cam đoan với lòng chân thành của ngài, thưa ngài.

- Vâng.

- Thế thì, hứa chân thành của Rôbơc Stuya! Thưa ngài. Nếu nhà vua ban cho ngài sự gia ân ấy, nhà vua sẽ là thiêng liêng đối với tôi.

- Hai con người có danh dự chỉ cần trao đổi với nhau một lời, lời thề của chúng ta đã được trao đổi, vậy chúng ta nói tới chuyện khác nhé.

- Thưa ngài, tôi tin rằng tốt hơn cả là hai chúng ta không nên nói gì hết.

- Ông nghe thấy tiếng động à?

- Không, nhưng lúc này tới lúc kia…

- Chà! Chúng để cho ông có thời gian để nói với tôi ông làm thế nào mà ở đây được.

- Thật rất đơn giản, thưa ngài: tôi xâm nhập vào Luvrơ nhờ sự cải tranh này.

- Vậy ông không phải là lính xạ thủ à?

- Không, tôi mặc bộ quân phục này của bạn tôi.

- Ông đã gây khó khăn cho bạn ông đấy.

- Tôi tuyên bố là đã đánh cắp của anh ấy bộ quân phục này.

- Nếu ông bị giết mà không có thời gian nói lời tuyên bố ấy?

- Người ta sẽ tìm trong túi áo tôi mảnh giấy nói rằng anh ấy vô tội.

- Nào, tôi thấy ông là con người khá chu đáo, nhưng tất cả mọi chuyện đó không nói với tôi làm thế nào mà ông lọt được vào tận đây, cả việc làm thế nào mà ông lại chui vào tận gầm giường căn phòng này, trong đó hoàng thượng có lẽ chỉ đặt chân tới đây mỗi năm có bốn lần thôi.

- Bởi vì hoàng đế hôm này tới đây,thưa đức ông.

- Ông tin chắc như thế ư?

- Vâng, thưa đức ông.

- Thế nào mà ông lại tin chắc điều này? Nào, ông hãy nói đi.

- Chỉ mất một lát khi tôi đang ở trong hành lang.

- Hành lang nào?

- Tôi không biết vì lần đầu tiên tôi vào Luvrơ.

- Này! Mới lần đầu mà ông không bước nhầm! Vậy ông đã ở trong hành làng ư?

- Nấp sau cửa một căn phòng không có ánh sáng thì tôi nghe thấy tiếng thì thầm cách tôi hai bước chân. Tôi lắng tai nghe và nghe được những lời nói sau của hai người phụ nữ như sau:

- “Vẫn là tối nay phải không?

- “ Vâng.

- “Trong phòng Biến hình?

- “Vâng.

- “Đúng một giờ, nhà vua sẽ tới đấy. Tôi đi đặt chìa khoá đây.

- Ông đã nghe như thế hả? - Hoàng thân kêu lên, quên bẵng là ông đang ở nơi nào và tiếng ông vang lên ghê gớm.

- Vâng, thưa ngài- Người Êcôtxơ trả lời - nếu khác đi thì tôi đến gian phòng này làm gì chứ?

- Đúng thế - Hoàng thân nói

Và ông trầm giọng lẩm bẩm nói riêng với mình: “Đó là nhà vua”.

- Ngài nói gì? Thưa đức ông - Người lính xạ thủ nói tiếp, tưởng rằng những lời ấy nói với chàng.

- Tôi hỏi ông, thưa ông, ông làm thế nào tìm được căn phòng này vì ông thú nhận là ông không biết Luvrơ.

- Ồ! Thật là đơn giản, thưa đức ông. Tôi hé mở cánh cửa và đưa mắt theo người đàn bà vừa đến tra chìa khoa vào ổ. Tra chía khoá xong, người ấy tiếp tục đi con đường của bà ta và biến mất ở đầu hành lang. Lúc ấy đến lượt tôi hành động gấp khi tôi nghe thấy những bước chân tiến lại gần: tôi náu mình sau một tấm thảm treo, một người đàn ông đi qua rồi đến lượt tôi dõi mắt theo ông ta và tôi thấy ông ta dừng lại ở cửa phòng này, đẩy cửa rồi bước vào. Lúc ấy tôi tự nhủ: “ Người đàn ông này đúng là vua!”.Tôi chỉ đủ thời gian cầu nguyện phó thác linh hồn mình cho Chúa.Tôi đi theo con đường vừa chỉ dẫn cho tôi, hết người đàn bà đến người đàn ông ấy. Không những tôi chỉ nhìn thấy chiếc chìa khoá ở cửa, hơn thế, cửa vẫn hé mở: tôi đẩy cửa bước vào, không thấy ai cả, tôi đã tưởng mịnh bị lầm cho rằng người đàn ông mà tôi nghĩ là quen thuộc với Luvrơ đã vào một gian bên. Tôi liền tìm một chỗ ẩn mình. Tôi thấy cái giường…Phần còn lại, ngài đã biết thưa đức ông.

- Ừ, chán thật, tôi biết rồi nhưng…

- Hãy im lặng thưa đức ông.

- Sao?

- Lần này, họ tới đấy.

- Tôi giữ lời hứa của ông, thưa ông.

- Còn tôi, lời hứa của đức ông, thưa đức ông.

Hai bàn tay của hai người đàn ông chạm vào nhau.

Một bước chân nhẹ nhàng, bước chân đàn bà rón rén đặt lên tấm thảm.

- Tiểu thư Xanh Ăngđrê - Hoàng thân nói rất khẽ - kia, ở bên trái tôi ấy. Trong lúc ấy, cửa mở ra ở đầu khác căn phòng và một người đàn ông trẻ tuổi hầu như một đứa trẻ bước vào.

- Nhà vua! - Người Êcôtxơ nói rất nhỏ - Đó, ở bên phải tôi ấy.

- Bực thật, - Hoàng thân lẩm bẩm – Đây là một người mà ta thú nhận rằng còn lâu ta mới ngờ tới.