ở đời những kỉ niệm gắn với vào nhau như một cây mía dài, có khúc sâu, khúc lành. Như một qui luật tự nhiên, những đốt mía ban đầu gần gốc luôn cứng và khô. Các đốt giữa mềm và ngọt, càng lên đến gần ngọn, các dóng mía càng nhạt dần dần đi.
Vụ cà phê năm nay trúng mùa nhưng mấtgiá nên hóa ra không tốt hơn vụ năm ngoái thất mùa được đám con buôn trả giá rất cao. Thành ra các sự ở đời chẳng ai biết biết đâu mà lần trước được. Họa và phúc là hai mặt của một đồng xu. Anh tung nó lên, xác suất bao giờ cũng là một nửa. Chỉ biết trước khi đồng xu lật ngửa ra, nó xoay tròn và anh chẳng biết kết quả như thế nào. Đời con người cũng thế, cũng là những vòng xoáy. Chung cuộc ra sao thì chỉ khi nào đồng xu nằm im tắt thở anh ta mới biết nó là mặt hình hay mặt số.
Gần nhà Hà có một hộ nấu rượu gạo và nuôi lợn. Cô con gái cả tên Vi. Nhan sắc hạng trung nhưng thân hình nảy nở cân đối. Dáng đi khoan thai, ăn nói lại nhu mì. Đại thể nếu chỉ chọn gỗ tốt chứ không chuộng nước sơn thì người ta sẽ bảo nhau:
– cưới con bé này về làm dâu được đấy.
Cô Mệ thích cái nết của Vi nên bảo con trai:
– Hà này, bắt chước thằng Hiên mà lấy vợ. Con cũng đã hơn hai mươi tuổi rồi!Hà di mảnh vải trên máy khâu, tiếng động của máy rào rào khi anh đạp bàn máy. Đường chỉ thẳng mỗi khi kim khâu đâm phập vào thịt vải cam chịu. Hà không còn nói chuyện nhiều như xưa, nhất là sau cái hôm Hiên lấy vợ. Chẳng ai hiểu gì cả, Hà biết mình thay đổi nhưng không làm sao khác hơn được.
– ai lấy con mà mẹ nói?
– Thì mày có chịu đi tìm đâu, thế cái Vi mày có chịu không? – cô Mệ gặng lời.Hà ngừng tay, anh quay sang nhìn mẹ:
– sao bảo cái Vi đã có người đánh tiếng dạm ngõ rồi.
– chỉ là tin thổi phồng. Nó vẫn chưa có người yêu – cô Mệ giải thích.
– con vẫn chưa muốn lấy vợ – Hà lại cúi xuống may tiếp. Thì ra đấy là lời nói dối. Hà chẳng bao giờ tin rằng mình sẽ lấy vợ. Anh không bao giờ có cảm xúc với bất cứ một người con gái nào. Ngược lại mỗi lần gần Hiên, Hà mới thực sự hiểu được thế nào là cảm giác xốn xang.
– thằng này nói chuyện nghe đến hay! Định ở nhà mẹ nuôi báo cô mãi à? – cô Mệ chọc con, thực ra thì Hà may quần áo tiền dư hơn là làm bất cứ nghề nào trong xã, chẳng ai phải nuôi báo cô anh.
Hà bâng khuâng nghĩ ngợi, thật ra anh có cảm tình với Vi, nhất là khi cô thường đem sang những hoa quả biếu mẹ con anh. Vi kín đáo và tế nhị, ăn nói mềm mỏng, nụ cười bao giờ cũng khiến người khác dễ chịu. Nhưng tình cảm anh em thuần túy, Hà nhớ một lần Vi đã nói với anh:
– người như anh, ai yêu được sẽ sung sướng hạnh phúc.
Hà nhớ lần ấy anh đã trả lời:
– chẳng biết có đúng như Vi nói hay không? Tình yêu bao giờ cũng khiến người ta đau khổ. Một thứ đau khổ êm ái dịu dàng. – Hà nói câu ấy khi anh đang nghĩ đến Hiên và người vợ của Hiên là Oanh.
– anh nói chuyện nghe cứ như là nhà thơ ấy! Nghe thích lắm – Vi vò mép áo, cô đỏ bừng mặt khi Hà nhìn vào ngực mình. Kể ra thì Hà chỉ nhìn Vi như một thói quen, hòan tòan chẳng có bất cứ một ý nghĩ vẩn đục nào khác. Vả lại Hà chẳng bao giờ có cảm giác với bọn con gái.
– cảm ơn Vi đã khen anh.
Câu chuyện sau đó kéo quanh qua những khi vực quê mùa bình thường khác. Triết lý sống khát khao trong tâm thức của những con người chân thành, hiền lành, đơn sơ và lam lũ. Vi kể về những khao khát của mình, sau cùng bằng một ánh mắt ân cần, Vi nói gần như tọac ra:
– em chỉ mơ ước sau này mình sẽ có một người chồng giống như anh.
Hà cảm thấy nói, một cảm giác lạ kì. Một thứ mặc cảm mình được khen quá lời. Vi ơi! Cô chẳng hiều cái gì đâu? Cái bánh mà cô tưởng là rất thơm ngon thực ra chỉ là một cái ỏan. Người ta quyệt cho nó tí phẩm rồi đưa lên bàn cúng Phật. Chẳng có nhân đâu, đấy chỉ là một cái ỏan chứ không phải là một cái bánh. Vi ơi! Cô chẳng thể nào hiểu cặn kẽ đâu, chỉ có anh và Hiên mới hiểu được thôi. Chẳng ai muốn mình là một quả ỏan nhạt nhẽo. Ai cũng muốn đời mình là một chiếc bánh, có nhân và có hương vị đàng hòang.
Cô Mệ lại giục:
– mày cứ như thế thì đến già cũng không có vợ, đàn ông con trai gì mà nhát như cáy ấy – chính cô Mệ cũng đã bắt đầu lây cái giọng của những nguời miền Bắc di cư ở đây.
– thì mẹ cứ thủng thẳng từ từ, chuyện đâu còn có đó! – Hà trả lời mẹ.
Hóa ra câu chuyện hôm ấy của hai mẹ con nói về Vi đến nay vẫn chưa ngã ngũ.
Mẹ chỉ mới đề nghị Hà lấy vợ, tuy chưa thật sự là điều Hà nghĩ đến, nhưng anh cũng không thể gạt phắt tư tưởng ấy ra ngoài. Hà chợt nghĩ đến Hiên, anh ấy đã từng yêu mình, cuối cùng rồi cũng lấy vợ. Cuộc đời lăn bánh như một cỗ xe chở nặng. Chậm đấy nhưng rồi sẽ có quán tính, và như thế cuộc đời thật ra vẫn đó vẫn có những điều để chúng ta lựa chọn.
Oan nghiệt thay là Hà không có can đảm để làm điều đó.